بیماری کلیه و پتاسیم : رژیم غذایی بی ضرر برای کلیه
.
چرا سطح پتاسیم برای کلیه اهمیت دارد؟ کار اصلی کلیه ها تصفیه کردن مایعات اضافی و مواد زائد خون است. اگر کلیه ها درست کار نکنند نمی توانند سطح پتاسیم خون را تنظیم کنند.
این نیروگاه هایی که به اندازه یک مشت هستند در صورت داشتن عملکرد طبیعی می توانند روزانه 120 تا 150 کوارتز خون را تصفیه کرده و 1 تا 2 کوارتز ادرار تولید کنند.
این کار به جلوگیری از تجمع مواد زائد در بدن و همچنین پایدار نگه داشتن سطح الکترولیت ها از جمله سدیم، فسفات و پتاسیم کمک می کند.
عملکرد کلیه ها در افراد مبتلا به بیماری کلیوی کاهش یافته و کلیه ها به طور معمول قادر به تنظیم کارآمد پتاسیم نیستند که این می تواند منجر به باقی ماندن سطح خطرناک پتاسیم در خون شود.
برخی داروهایی که برای درمان بیماری های کلیوی استفاده می شوند نیز پتاسیم را افزایش می دهند که این امر نیز می تواند بر این مشکل بیافزاید.
سطح بالای پتاسیم معمولاً به تدریج طی هفته ها یا ماه ها افزایش یافته و منجر به احساس خستگی یا حالت تهوع می شود.
افزایش ناگهانی پتاسیم می تواند باعث ایجاد مشکل در تنفس، درد قفسه سینه یا تپش قلب شود. در صورت داشتن چنین علائمی با خدمات اورژانس محلی تماس بگیرید.
این بیماری که هیپرکالمی نامیده می شود به مراقبت فوری پزشکی نیاز خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: آسیب کلیه ها : موارد قابل توجهی که باعث آن می شوند
چگونه می توانم میزان ذخیره پتاسیم را به حداقل برسانم؟
یکی از بهترین راه های کاهش پتاسیم ایجاد تغییر در رژیم غذایی است. برای انجام این کار باید درباره غذاهای پر پتاسیم و کم پتاسیم اطلاعات داشته باشید.
حتماً در این زمینه تحقیق کرده و برچسب های غذایی موجود بر روی مواد غذایی را بخوانید.
به خاطر داشته باشید که نه تنها نوع غذایی که می خورید، بلکه مقدار غذا نیز مهم است. کنترل میزان غذای مصرفی برای موفقیت رژیم غذایی بی ضرر برای کلیه ها مهم است.
حتی اگر سطح پتاسیم غذا کم باشد اگر از آن زیاد غذا بخورید می تواند سطح پتاسیم را افزایش دهد.
غذاهایی که بهتر است به رژیم غذایی اضافه کنید
اگر هر وعده غذایی حاوی 200 میلی گرم یا مقدار کمتر پتاسیم باشد غذای کم پتاسیم در نظر گرفته می شود.
برخی غذاهای کم پتاسیم عبارتند از:
- انواع توت ها مانند توت فرنگی و زغال اخته
- سیب
- گریپ فروت
- آناناس
- زغال اخته و آب زغال اخته
- گل كلم
- کلم بروکلی
- بادمجان
- لوبیا سبز
- برنج سفید
- ماکارونی سفید
- نان سفید
- سفیده تخم مرغ
- کنسرو ماهی در آب
مواد غذایی که باید مصرف آن ها را محدود کرده و یا از خوردن آن ها خودداری کنید
غذاهای زیر حاوی بیش از 200 میلی گرم پتاسیم در هر وعده هستند.
غذاهای پر پتاسیم شامل موارد زیر است:
- موز
- آووکادو
- کشمش
- آلو و آب آلو
- پرتقال و آب پرتقال
- گوجه فرنگی، آب و سس گوجه فرنگی
- عدس
- اسفناج
- جوانه بروکسل
- لپه
- سیب زمینی (معمولی و شیرین)
- کدو تنبل
- زردآلو خشک
- شیر
- محصولات سبوس دار
- پنیر کم سدیم
- آجیل
- گوشت گاو
- گوشت مرغ
لازم است افرادی که رژیم های محدود پتاسیم دارند مصرف غذاهای غنی از پتاسیم را کاهش دهند اما مهم ترین نکته نگه داشتن مصرف کل پتاسیم در حد مجاز تعیین شده توسط پزشک است که به طور معمول 2000 میلی گرم پتاسیم در روز یا کمتر می باشد.
احتمال دارد بسته به عملکرد کلیه لازم باشد مقادیر کمی از غذاهایی که میزان پتاسیم آن ها بیشتر است را در رژیم غذایی بگنجانید.
بیشتر بخوانید: 5 ماده غذایی برای جلوگیری از سنگ کلیه
چگونه پتاسیم را از میوه و سبزیجات جدا کنیم
اگر می توانید بجای میوه و سبزیجات کنسرو شده از مواد تازه یا یخ زده استفاده کنید.
پتاسیم موجود در کنسرو وارد آب یا مایع موجود در قوطی شده و استفاده از این آب در غذاها و یا نوشیدن آن می تواند باعث افزایش سطح پتاسیم شود.
این آب معمولاً نمک بالایی داشته و بدن آن را نگه می دارد که این می تواند منجر به عوارض کلیه شود. این مسئله درباره آب گوشت نیز صادق است بنابراین حتماً از مصرف آب گوشت نیز خودداری کنید.
اگر تنها کالاهای کنسرو شده در دسترس است حتماً آب آن را تخلیه کرده و دور بریزید. همچنین باید ماده کنسرو شده را با آب بشویید. این کار می تواند میزان پتاسیم مصرفی را کاهش دهد.
اگر در حال پختن غذایی هستید که سبزیجات آن پتاسیم زیادی دارد و مایل به جایگزینی نیستید می توانید مقداری از پتاسیم سبزیجات را جدا کنید.
بنیاد ملی کلیه روش های زیر را برای شستشوی سیب زمینی، سیب زمینی شیرین، هویج، چغندر، کدو حلوایی زمستانی و روتاباگا توصیه می کند:
- سبزیجات را پوست بگیرید و در آب سرد قرار دهید تا تیره نشوند.
- سبزیجات را به تکه هایی با ضخامت 1/8 اینچ خرد کنید.
- سبزیجات را چند ثانیه در آب گرم بشویید.
- تکه ها را حداقل دو ساعت در آب گرم خیس کنید. 10 برابر مقدار سبزیجات آب استفاده کنید. اگر سبزی را برای مدت طولانی خیس می کنید حتماً هر چهار ساعت آب را عوض کنید.
- مجدداً برای چند ثانیه سبزیجات را با آب گرم بشویید.
- سبزیجات را در مقدار پنج برابر آب بپزید.
چه مقدار پتاسیم بی ضرر است؟
توصیه می شود زنان و مردان سالم بالای 19 سال روزانه به ترتیب حداقل 3400 و 2600 میلی گرم پتاسیم مصرف کنند.
با این حال افراد مبتلا به بیماری کلیه و دارای رژیم های پتاسیم محدود معمولاً لازم است میزان مصرف پتاسیم خود را روزانه زیر 2000 میلی گرم نگه دارند.
اگر بیماری کلیه دارید لازم است پزشک میزان پتاسیم شما را بررسی کند.
این کار از طریق یک آزمایش خون ساده انجام می شود. آزمایش خون میزان ماهانه پتاسیم خون بر حسب میلی مول بر لیتر را تعیین می کند.
سه سطح پتاسیم خون عبارتند از:
- محدوده ایمن: 3.5 تا 5.0 میلی مول بر لیتر
- محدوده احتیاط: 5.1 تا 6.0 میلی مول بر لیتر
- محدوده خطر: 6.0 میلی مول بر لیتر یا بالاتر
پزشک در تعیین مقدار پتاسیم مصرفی روزانه و در عین حال حفظ بالاترین حجم غذا به شما کمک خواهد کرد. آن ها همچنین سطح پتاسیم را برای اطمینان از قرار داشتن در محدوده ایمن کنترل می کنند.
افرادی که سطح پتاسیم بالایی دارند همیشه علائمی ندارند بنابراین تحت کنترل بودن بسیار مهم است. علائم احتمالاً شامل موارد زیر خواهد بود:
- خستگی
- ضعف
- بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد قفسه سینه
- نبض نامنظم
- ضربان قلب نامنظم یا پایین
بیماری کلیوی چگونه می تواند بر سایر نیازهای غذایی تأثیر بگذارد؟
اگر بیماری کلیوی دارید رفع نیازهای غذایی آسان تر از چیزی است که فکر می کنید.
ترفند این است که درباره آنچه می توانید بخورید و آنچه را که می توانید کاهش دهید و یا باید از رژیم غذایی حذف کنید اطلاع داشته و آن را کنترل کنید.
لازم است غذاهایی مانند گوشت مرغ و گاو که پروتئین آن ها زیاد است را کمتر مصرف کنید. یک رژیم غذایی سرشار از پروتئین باعث می شود کلیه ها سخت تر از حد معمول کار کنند.
تمرین کنترل وعده غذایی می تواند به کاهش مصرف پروتئین کمک کند.
توجه داشته باشید که محدودیت پروتئین به شدت بیماری کلیوی بستگی دارد. برای آگاهی از مقدار پروتئین مصرفی روزانه با پزشک صحبت کنید.
سدیم عطش را افزایش داده و منجر به نوشیدن مایعات زیاد و یا باعث تورم بدن شود که هر دو برای کلیه ها مضر هستند.
سدیم ماده مخفی بسیاری از غذاهای بسته بندی شده است بنابراین حتما برچسب های غذایی را بخوانید.
برای طعم دار کردن غذا به جای نمک از گیاهان و سایر ادویه هایی که سدیم یا پتاسیم ندارند استفاده کنید.
همچنین به احتمال زیاد نیاز دارید فسفات را به وعده های غذایی خود اضافه کنید. این کار می تواند از بالا رفتن سطح فسفر جلوگیری کند.
اگر این سطح بیش از حد زیاد شود می تواند باعث افت سطح کلسیم و منجر به ضعف استخوان شود.
همچنین در نظر داشته باشید که کلسترول و مصرف چربی را محدود کنید.
هنگامی که کلیه ها به طور مؤثر عمل تصفیه را انجام نمی دهند خوردن غذاهای غنی از این اجزاء بر بدن فشار بیشتری وارد می کند.
اضافه وزن به دلیل رژیم غذایی نامناسب نیز می تواند به کلیه ها فشار زیادی وارد کند.
آیا در صورت ابتلا به بیماری کلیوی همچنان می توانم غذا بخورم؟
شاید در ابتدا متوجه شوید که غذا خوردن چالش برانگیز است اما می توانید تقریباً در تمام انواع غذاها مواد بی ضرر برای کلیه را پیدا کنید.
به عنوان مثال گوشت گریل یا کباب شده و غذاهای دریایی گزینه های خوبی برای سفارش در اکثر رستوران های آمریکایی است.
همچنین می توانید به جای یک ظرف سیب زمینی سرخ کرده، چیپس یا پوره سیب زمینی سالاد انتخاب کنید.
اگر در یک رستوران ایتالیایی هستید بجای کالباس و پپرونی یک سالاد ساده و ماکارونی با سس بدون گوجه فرنگی سفارش دهید.
در صورت انتخاب غذای هندی غذاهای کاری یا مرغ تاندوری میل کنید. حتماً از مصرف عدس خودداری کنید.
هرگز درخواست سرو نمک، و سس اضافه در کنار غذا نکنید. کنترل وعده غذایی یک تکنیک مؤثر است.
غذاهای برخی رستوران ها مانند رستوران های چینی یا ژاپنی به طور کلی دارای سدیم بیشتری هستند. سفارش غذا از این مکان ها به دقت بیشتری نیاز خواهد داشت.
به جای غذاهای سرخ شده از غذاهای بخارپز استفاده کنید.
از اضافه کردن سس سویا، سس ماهی یا هر گونه ماده حاوی مونو سدیم گلومات به غذا خودداری کنید.
گوشت های دلی نیز سرشار از نمک بوده و باید از مصرف آن ها خودداری کرد.
نتیجه نهایی
در صورت ابتلا به بیماری کلیوی کاهش مصرف پتاسیم از جنبه های مهم زندگی روزانه خواهد بود. در صورت پیشرفت بیماری کلیوی نیازهای غذایی تغییر کرده و احتیاج به نظارت خواهد داشت.
ملاقات با یک متخصص تغذیه کلیه علاوه بر همکاری با پزشک می تواند مفید باشد.
آن ها می توانند به شما چگونگی خواندن برچسب های تغذیه، کنترل و حتی برنامه ریزی برای وعده های غذایی هر هفته را آموزش دهند.
یادگیری نحوه پخت و پز با ادویه های مختلف می تواند به شما در کاهش مصرف نمک کمک کند. اکثر جایگزین های نمک با پتاسیم ساخته می شوند بنابراین محدودیتی وجود ندارد.
همچنین باید درباره میزان مصرف مایعات روزانه با پزشک مشورت کنید. نوشیدن بیش از حد مایعات حتی آب می تواند به کلیه ها فشار وارد کند.
بیشتر بخوانید: متخصص کلیه و مجاری ادراری
اگر درباره محدودیت پتاسیم در رژیم غذایی سؤال دارید با پزشک مشورت کنید. متخصصین اورولوژی ما در کلینیک الهام شما را در این زمینه راهنمایی خواهند کرد.
برای دریافت نوبت ملاقات با دکتر علی حاجب متخصص اورولوژی با کلینیک الهام تماس بگیرید.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
جهت دریافت نوبت از متخصص اورولوژی هم اکنون با کلینک الهام تماس بگیرید.
