سنگ کلیه کودکان و نوزادان
.
در بیماری سنگ کلیه کودکان ، نوجوانان، بزرگسالان و یا هر سنی یا نفرولیتیازیس در مجاری ادراری سنگ (کلکولوس) وجود دارد. سنگ کلیه یک قطعه جامد است و زمانی که غلظت مواد طبیعی موجود در ادرار زیاد شود شکل می گیرد. این مواد طبیعی شامل کلسیم، اگزالات، منیزیم و فسفر است.
سنگ های کلیه با گذشت زمان با سرعت زیاد یا خیلی آهسته بزرگ شده و می توانند باعث بروز دردهای ناگهانی و شدید شوند.
اگر کودکان و نوزادان سنگ کلیه داشته باشند در آینده نیز در معرض خطر ابتلا به سنگ های کلیه خواهند بود.
انواع سنگ های کلیه
چهار نوع اصلی سنگ کلیه عبارتند از:
سنگ های کلسیم
سنگ های کلسیم متداول ترین نوع سنگ کلیه هستند که به دو شکل عمده اگزالات و فسفات کلسیم وجود دارند.
بیشتر بخوانید: ارتباط قرص کلسیم با سنگ کلیه
سنگ های سیستین
این سنگ ها در نتیجه یک اختلال ژنتیکی که در آن سیستین از کلیه به ادرار نشت می کند شکل می گیرند.
سنگ های اسید اوریک
این سنگ ها زمانی که ادرار بیش از حد اسید داشته باشد تشکیل می شوند. رژیم غذایی غنی از پروتئین های حیوانی در ایجاد این نوع سنگ نقش دارد.
سنگ های استروویت
این سنگ ها زمانی که شخص به طور مکرر دچار عفونت ادراری شود شکل می گیرند.
عواملی که کودک را در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه قرار می دهد عبارتند از:
- سابقه خانوادگی داشتن سنگ
- کاهش مصرف آب یا کم آبی طولانی مدت
- عفونت مجاری ادراری مکرر
- رژیم غذایی سرشار از سدیم و یا پروتئین
- چاقی
- کاهش سطح فعالیت
- نقص در دستگاه ادراری
- مصرف داروهای خاص
شرایط خطرزا
کودکان که شرایط خاص دارند بیشتر مستعد ابتلا به سنگ های مکرر کلیه هستند. چنین شرایطی عبارتند از:
عفونت های مجاری ادراری:
اوره ماده زائدی است که در ادرار یافت می شود. برخی از انواع باکتری های آلوده اوره را به مواد تشکیل دهنده سنگ تجزیه می کنند.
نقص در مجاری ادراری:
در این شرایط بدلیل آهسته بودن جریان ادرار مواد تشکیل دهنده سنگ در برخی مناطق نشست کرده و منجر به تشکیل سنگ می شوند.
فیبروز کیستیک:
جذب نادرست روده و برخی عوامل دیگر منجر به تجمع بیش از حد اگزالات در ادرار می شود و کودک را مستعد تشکیل سنگ می کند.
بیماری التهابی روده:
افزایش جذب اگزالات در روده منجر به تجمع مقادیر زیاد اگزالات در ادرار می شود و احتمال تشکیل سنگ افزایش می یابد.
بیمارانی که اقدام به برداشتن جزئی روده کرده اند بیشتر در معرض کم آبی قرار دارند و خطر ابتلا به سنگ کلیه در این افراد بیشتر است.
تشنج:
برخی داروهای ضد تشنج یا رژیم ضد تشنج (کتوژنیک) خطر تشکیل سنگ را افزایش می دهند.
هایپلسلسوریا، هایپراگزالوریا و سیستینوریا:
این شرایط باعث افزایش سطح مواد تشکیل دهنده سنگ هایی مانند کلسیم، اگزالات و سیستین در ادرار شده و احتمال تشکیل سنگ را افزایش می دهند.
مثانه نوروژنیک در شرایط اسپینا بیفیدا و سایر اختلالات عصبی مانند دیستروفی عضلانی دوشن:
در کودکان با شرایط عصبی که بر عملکرد و کنترل نرمال مثانه تأثیر می گذارد احتمال تأخیر در ادرار وجود دارد و این مشکل باعث می شود ادرار مدت طولانی تری در بدن باقی بماند و فرصتی برای تشکیل سنگ ایجاد شود.
این کودکان همچنین در معرض خطر بیشتر عفونت های مکرر مجاری ادراری در اثر تخلیه ناقص مثانه قرار دارند. برای تشخیص این مورد نیاز به استفاده از تست نوار مثانه می باشد.
کاهش فعالیت:
کودکانی که قادر به حرکت نیست به عنوان مثال کودکانی که تنها روی صندلی چرخدار می نشینند در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه قرار دارند.
نشانه ها و علائم سنگ کلیه کودکان و نوزادان
کودکان احتمالاً در اثر سنگ کلیه در قسمت پهلو دردی ناگهانی و شدید خواهند داشت. این درد می تواند به شکم، کشاله ران یا دستگاه تناسلی نیز گسترش یابد.
این شرایط گاهی آنقدر دردناک است که کودک نمی تواند موقعیتی راحت و بدون درد پیدا کند. علائم دیگر عبارتند از:
- درد هنگام ادرار
- وجود خون در ادرار
- عفونت ادراری مکرر یا مداوم
- فوریت و یا تکرر ادرار
- حالت تهوع یا استفراغ
- تب
سنگ های کلیه معمولاً با درد شدید در شکم یا پهلوی کودکان در بخش اورژانس تشخیص داده می شوند. گاهی برای تشخیص و تعیین محل سنگ ها از موارد زیر استفاده می شود.
- سوابق پزشکی
- معاینه جسمی
- رادیولوژی
بیشتر بخوانید: علائم اولیه ابتلا به سنگ کلیه
سونوگرافی کلیه:
رایج ترین آزمایش رادیولوژی که برای تشخیص سنگ های مجاری ادراری استفاده می شود سونوگرافی است. تکنسین یک وسیله دستی بنام ترانسدیوسر را بر روی پوست کودک حرکت می دهد.
این آزمایش بدون درد است و با استفاده از امواج صوتی از کلیه ها، مجاری ادرار و مثانه عکس می گیرد. تصاویر ایجاد شده احتمالاً مکان سنگ ها را نشان خواهند داد.
سی تی اسکن:
کودک به صورت صاف روی سکویی دراز کشیده و این سکو به داخل دستگاهی حفره دار حرکت می کند.
برای تعیین محل سنگ ها از فناوری اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر سه بعدی از بخش های مختلف بدن استفاده می شود.
در سی تی اسکن سنگ کلیه برای کمک به تعیین محل سنگ به تزریق رنگ کنتراست نیاز بوده و برای تشخیص از کمترین میزان اشعه استفاده خواهد شد.
اشعه ایکس کلیه، مجرای ادرار و مثانه:
در این روش سریع و آسان با استفاده از نوعی اشعه خارجی شکم کودک ارزیابی شده و دستگاه ادراری و هرگونه سنگ نشان داده خواهد شد.
آزمایش ادرار و سنگ کلیه کودکان
برای بررسی وجود عفونت ادراری می توان از آزمایشات مختلف مانند آزمایش ادرار و کشت ادرار استفاده کرد.
از طریق آزمایشات دیگر مانند جمع آوری ادرار 24 ساعته می توان سطح مواد شیمیایی که می توانند سنگ تولید کنند را اندازه گیری کرد.
آزمایش سنگ و سنگ کلیه کودکان
سنگ دفع شده برای مشخص شدن ترکیب شیمیایی موجود در آن مورد آزمایش قرار می گیرد. دلیل تشکیل سنگ های مختلف متفاوت است.
آزمایش خون و سنگ کلیه کودکان
متخصص نفرولوژی بر اساس سابقه و معاینه فیزیکی کودک آزمایشات متابولیک و آزمایش خون اضافی انجام خواهد داد.
آزمایش ژنتیک
متخصص ژنتیک برای تعیین استعداد ژنتیکی ابتلا به بیماری سنگ در کودک و یا خانواده او آزمایش خون تجویز خواهد کرد (برای اطلاعات بیشتر به خواندن ادامه دهید).
مشاوره رژیم غذایی
رژیم غذایی اغلب با تشکیل سنگ در ارتباط است. کودک احتمالاً بر اساس نتایج آزمایشات و بررسی سنگ برای مشاوره به یک متخصص تغذیه ارجاع داده می شود.
متخصص تغذیه میزان کلسیم، ویتامین D، میوه ها، سبزیجات، نمک و پروتئین روزانه کودک را برای تشخیص ارتباط رژیم غذایی کودک با تشکیل سنگ ارزیابی می کند.
غلظت زیاد عناصر مختلف مانند کلسیم، فسفر و اگزالات در ادرار می تواند منجر به تشکیل سنگ کلیه شود.
مصرف برخی غذاها در کودکانی که مستعد ابتلا به این بیماری هستند احتمال تشکیل سنگ را افزایش خواهد داد.
بیشتر بخوانید: 9 راه برای جلوگیری از سنگ کلیه
آزمایش ژنتیک
ژنتیک می تواند نقش مهمی در بیماری سنگ کلیه داشته باشد. حدود 35 تا 40 درصد افرادی که سنگ کلیه دارند اعضای خانواده آن ها نیز سنگ داشته اند.
افرادی که این ویژگی را به ارث می برند اغلب در اوایل زندگی در کلیه آن ها سنگ تشکیل شده و این بیماری مجدداً تکرار خواهد شد.
متخصص ژنتیک برای تعیین اینکه آیا کودک و یا خانواده بیولوژیکی او استعداد ژنتیکی ابتلا به بیماری سنگ را دارند آزمایش خون تجویز خواهد کرد.
مسائل ژنتیکی مرتبط با تشکیل سنگ کلیه پیچیده بوده و ما همیشه در حال تحقیق بیشتر هستیم. نمونه هایی از شرایط با اساس ژنتیکی عبارتند از:
- هایپلسلسوریا (مقادیر بیش از حد کلسیم در ادرار) که به دلیل نقص در تعدادی از ژن ها ایجاد می شود. افزایش کلسیم ادرار احتمال تشکیل سنگ را افزایش می دهد.
- (سیترات کم در ادرار) نیز گاهی پایه ژنتیکی دارد. سیترات از سنگ کلیه جلوگیری می کند بنابراین کمبود آن احتمالاً خطر ابتلا به سنگ را در فرد افزایش خواهد داد.
- هایپراکسالوریای اولیه ناشی از نقص آنزیم کبدی است که باعث تولید مقادیر زیادی اگزالات شیمیایی می شود و در نتیجه سطح بالایی از اگزالات از ادرار دفع خواهد شد. اگزالات با کلسیم ترکیب شده و متداول ترین نوع سنگ کلیه را تشکیل می دهد.
- سیستینوریا نوعی بیماری ارثی است که در آن کلیه مقدار زیادی از اسید آمینه سیستین را از طریق ادرار دفع می کند و در نتیجه باعث تشکیل سنگ های سیستین می شود.
سنگ کلیه کودکان چگونه درمان می شوند؟
درمان سنگ کلیه در کودکان ، نوزادان و هر سنی به اندازه سنگ، ماده تشکیل دهنده آن، علائم ایجاد شده و یا احتمال مسدود شدن مجاری ادراری بستگی دارد.
سنگ های کوچک احتمالاً بدون درمان و به خودی خود دفع می شوند اما معمولاً نوشیدن مایعات اضافی به دفع سنگ و کنترل درد کمک خواهد کرد.
در شرایطی با سنگ های بزرگتر یا سنگ هایی که جریان ادرار را مسدود می کنند احتمالاً به جراحی نیاز بوده و لازم است فرد در بیمارستان بستری شود.
سنگ شکنی برون اندامی با امواج پر قدرت
در این روش برای خرد کردن سنگ های کلیه از امواج صوتی متمرکز استفاده می شود. قطعات کوچکتر سنگ از دستگاه ادراری راحتتر عبور کرده و در نهایت از بدن دفع می شوند.
سنگ شکنی برون اندامی با امواج پر قدرت تحت بیهوشی انجام شده و معمولاً حدود 45 دقیقه طول خواهد کشید. در این روش نیازی به ایجاد برش نیست.
استنت مجرای ادراری
کودک در صورت انسداد یا باریک شدن مجرای ادرار احتمالاً به استنت مجرای ادراری احتیاج خواهد داشت. مجرای ادرار یک لوله عضلانی باریک است که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می کند.
استنت مجرای ادراری یک لوله نرم توخالی است که به طور موقت در مجرای ادرار قرار گرفته و آن را باز نگه می دارد. در این روش از بیهوشی عمومی استفاده می شود.
با وجود استنت کودک می تواند به طور طبیعی حرکت کند اما نباید فعالیت های شدید انجام دهد.
بیشتر بخوانید: سنگ کلیه ، تشخیص و درمان
نفرولیتوتریپسی پوستی
نفرولیتوتریپسی پوستی یک روش جراحی برای برداشتن سنگ های کلیه متوسط تا بزرگ در سنین مختلف و کودکان است و با استفاده از بیهوشی عمومی انجام می شود.
ابتدا یک لوله از برش ایجاد شده در کمر کودک وارد کلیه می شود. سپس پزشک با کمک ابزار فیبر نوری بسیار نازک به نام نفروسکوپ محل سنگ را پیدا کرده و آن را خارج می کند.
برای تجزیه سنگ های بزرگ و برداشتن راحت تر آن ها این روش به همراه لیزر درمانی و قرار دادن لوله نفروستومی انجام می شود.
روش قرار دادن لوله نفروستومی برای سنگ های کلیه
لوله نفروستومی یک لوله کوچک و انعطاف پذیر است که برای تخلیه ادرار از طریق جراحی و از راه پوست وارد کلیه می شود.
ادرار در کیسه ای خارج از بدن جمع می شود.
در صورت عدم تخلیه طبیعی ادرار بدلیل وجود سنگ کلیه یا در برخی موارد پس از برداشتن یک سنگ بزرگ احتمالاً برای جلوگیری از آسیب کلیه و عفونت لازم است این عمل انجام شود.
این روش با استفاده از بیهوشی عمومی و توسط متخصصان انجام شده و حدود یک ساعت طول خواهد کشید. پس از برطرف شدن انسداد می توان لوله را برداشت.
مدیریت درد و سنگ کلیه کودکان
حرکت سنگ از کلیه به مجرای ادرار که لوله باریکی است که ادرار را از کلیه به مثانه تخلیه می کند منجر به بروز دردی شدید خواهد شد.
این درد کولیک کلیوی نامیده شده و باعث تهوع و استفراغ می شود.
شما می توانید طبق دستورالعمل برای کاهش درد به فرزند خود تایلنول بدهید. اگر درد کودک با استفاده از تایلنول بهبود پیدا نکرد با پزشک تماس بگیرید.
مهم ترین راه برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه نوشیدن مایعات زیاد است. این کار باعث رقیق شدن ادرار شده و احتمال تشکیل سنگ کاهش می یابد.
پزشک همچنین یک آزمایش جمع آوری ادرار 24 ساعته تجویز کرده و آزمایشگاه های ویژه مانند لیتولینک سنگ های تشکیل شده را برای تشخیص نوع سنگ ها ارزیابی می کنند.
پزشک از طریق این ارزیابی می تواند درباره داروها یا روش های درمانی لازم برای کمک به جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه تصمیم بگیرد.
برای تشخیص، درمان و تجویز آزمایشات لازم برای بررسی وجود سنگ کلیه در کودکان و نوزادان پزشکان ما در کلینیک الهام پاسخگو و راهنمای شما خواهند بود.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
جهت دریافت نوبت از متخصص اورولوژی هم اکنون با کلینک الهام تماس بگیرید.
