سیفلیس در بارداری – آزمایش ها، درمان و پیشگیری

عدم درمان سیفلیس در دوران بارداری عواقب بسیار جدی و طولانی مدت به همراه داشته و فرد را در معرض خطر سقط جنین، مرده زایی و حتی مرگ نوزاد قرار می دهد.

در سیفلیس مادرزادی، مادر باردار عفونت را از طریق جفت به کودک منتقل می کند یا کودک با قرار گرفتن در معرض زخم در حین زایمان طبیعی آلوده می شود.

نوزاد در صورت ابتلا به سیفلیس مادرزادی در معرض خطر ناشنوایی، نابینایی، کم خونی، یرقان و بسیاری بیماری های دیگر قرار خواهد گرفت. خبر خوب این است که با انجام به موقع آزمایش می توان از بروز عوارض جلوگیری کرد.

سیفلیس چیست

سیفلیس نوعی عفونت مقاربتی است که توسط باکتری ترپونما پالیدوم ایجاد شده و از طریق تماس مستقیم با زخمی به نام شانکر در فرد آلوده به فرد دیگر سرایت می کند.

رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی رایج‌ ترین راه های ابتلا به سیفلیس هستند، اما گاهی با بوسیدن لب‌ ها یا اطراف دهان فرد مبتلا به عفونت شانکر یا قرار گرفتن ناحیه‌ ای از پوست آسیب دیده در معرض زخم، به این بیماری مبتلا خواهید شد.

در صورت عدم درمان این بیماری با عواقب طولانی مدت بسیار جدی رو به رو خواهید شد. خوشبختانه، اگر این بیماری به موقع تشخیص داده شود، با آنتی بیوتیک ها به ویژه پنی سیلین قابل درمان است.

در سال 1957 این عفونت تقریبا از بین رفت، اما تعداد موارد سیفلیس و سیفلیس مادرزادی در سال‌ های اخیر مجددا افزایش یافته است.

بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها در سال 2019، 129,813 مورد جدید سیفلیس تشخیص داده شد که 91,845 مورد بیشتر از اچ آی وی در سال 2018 است.

نرخ عفونت در بین مردان بیشتر از زنان است، اما این میزان بین سال‌ های 2018 و 2019 حدود 30 درصد و از سال 2015 تا 2019 به 178.6 درصد افزایش یافته است.

حدود 16.7 درصد از موارد سیفلیس در سال 2019 مربوط به زنان و 18.7 درصد مربوط به مردانی است که تنها با زنان رابطه جنسی دارند (41.6 درصد مردانی هستند که فقط با مردان رابطه جنسی دارند).

نرخ ابتلا به سیفلیس در جوامع فقیرتر با سطح تحصیلات پایین و مراقبت های بهداشتی ناکافی به طور قابل توجهی بیشتر است.

یک زن باردار مبتلا به سیفلیس بیماری را از طریق جفت به جنین منتقل کرده یا نوزاد هنگام زایمان طبیعی در صورت تماس با زخم به این عفونت آلوده خواهد شد.

سیفلیس در دوران بارداری کاملا جدی است و باعث سقط جنین، مرده زایی و حتی مرگ نوزاد می شود. به همین دلیل تمام زنان باردار باید قبل از زایمان آزمایش سیفلیس بدهند.

همچنین توصیه می شود زنانی که در معرض خطر سیفلیس هستند در اوایل سه ماهه سوم و مجددا هنگام زایمان غربالگری شوند.

علائم سیفلیس در بارداری

این بیماری دارای سه مرحله اول، دوم، نهفته، سوم و نوروسیفلیس و سیفلیس چشمی است. علائم سیفلیس در هر مرحله متفاوت بوده و در حقیقت شاید تا سال ها متوجه علائم نشوید.

مرحله اول

در مرحله اول که سیفلیس اولیه نیز نامیده می شود، به عنوان اولین نشانه عفونت در واژن و ناحیه تناسلی یک یا چند شانکر ایجاد می شود.

گاهی نیز عفونت در مقعد، رکتوم و داخل دهان مشاهده می شود، به همین دلیل شاید در ابتدا متوجه آن ها نشوید.

شانکرها معمولا دردناک نیستند و شکلی گرد با لبه‌ های برجسته دارند و معمولا سه هفته پس از قرار گرفتن در معرض عفونت ظاهر می ‌شوند. بهبودی شانکرها در صورت درمان و یا عدم درمان سه تا شش هفته طول خواهد کشید.

در صورت عدم درمان، باکتری ها (معروف به اسپیروکت ها) احتمالا به تکثیر ادامه داده و در سراسر جریان خون پخش می شوند. در چنین وضعیتی بیماری به مرحله ثانویه پیش می رود.

مرحله دوم

سیفلیس در مرحله دوم علائم مختلفی داشته که هفته‌ ها یا ماه‌ ها پس از بهبودی شانکر ظاهر می‌ شوند، اما در این مرحله نیز شاید علائم قابل توجه نباشند.

معمولا در مرحله دوم در یک یا چند ناحیه از بدن مانند نیم تنه، کف دست و کف پا بثورات های بدون خارش ایجاد می شود. این بثورات ها معمولا به صورت لکه های خشک قرمز یا قهوه ای متمایل به قرمز هستند.

همچنین گاهی ضایعات بزرگ خاکستری یا سفید به نام کندیلوما لاتا در دهان، زیر بغل و ناحیه تناسلی ایجاد می شوند.

علاوه بر بثورات پوستی، علائمی همچون ریزش مو، دردهای عضلانی، تب، گلودرد و تورم غدد لنفاوی را نیز تجربه خواهید کرد. علائم سیفلیس برای مدتی ناپدید شده و مجدد عود می کنند.

همانند مرحله اولیه، علائم در صورت درمان یا عدم درمان از بین می روند، بنابراین اگر فکر می کنید در معرض خطر قرار گرفته اید لازم است آزمایش دهید.

اگر به دنبال درمان نباشید عفونت در بدن باقی می‌ ماند، اما شاید سال‌ ها علائمی نداشته باشید یا بیماری به سیفلیس مرحله سوم تبدیل شود.

مرحله سوم

تقریبا 15 تا 30 درصد از افرادی که به طور صحیح تحت درمان قرار نمی گیرند به سیفلیس مرحله سوم مبتلا خواهند شد.

این مرحله دیرهنگام بیماری گاهی تا 30 سال پس از قرار گرفتن در معرض عفونت ایجاد شده و مشکلات جدی به همراه خواهد داشت.

گاهی روی پوست و در بسیاری از اندام ها از جمله قلب، مغز، چشم ها (سفلیس چشمی) و کبد زخم های بزرگ به نام گوماتا ایجاد می شود.

این مرحله از بیماری بر استخوان ها و مفاصل نیز تأثیر می گذارد. خوشبختانه امروزه اکثر افراد سریعا تحت درمان قرار می گیرند و تعداد کمی از آن ها به سیفلیس مرحله سوم مبتلا می شوند.

وضعیتی که بیماری سیستم عصبی مرکزی مانند مغز و نخاع را درگیر کند نوروسیفلیس نامیده شده و در هر مرحله ای از بیماری اتفاق می افتد.

ابتدا مشکلاتی مانند مننژیت ایجاد شده و نوروسیفلیس دیررس منجر به تشنج، نابینایی، کاهش شنوایی، زوال عقل، روان پریشی، مشکلات نخاعی و در نهایت مرگ خواهد شد.

آیا ابتلا به سیفلیس بر بارداری یا جنین تأثیر می گذارد؟

سیفلیس در وضعیتی به نام سیفلیس مادرزادی از طریق خون به جفت رسیده و کودک را در هر زمانی از بارداری به بیماری مبتلا می کند. همچنین این عفونت در حین زایمان در صورت تماس با شانکر به نوزاد سرایت می کند.

خبر خوب این است که با انجام آزمایش در اوایل بارداری می توان از خود و کودک در برابر عفونت محافظت کرد. در حقیقت خطر آلوده شدن جنین در مراحل اول و دوم بیماری بیشتر است.

سیفلیس در بارداری فرد را در معرض خطر سقط جنین، زایمان زودرس، محدودیت رشد جنین (وزن کم هنگام تولد) و مشکلات جفت و بند ناف قرار می دهد. برای مثال عفونت منجر به بیش از حد بزرگ شدن جفت و تورم بند ناف می شود.

اکثر نوزادانی که قبل از تولد به این بیماری مبتلا می شوند گاهی در ابتدا هیچ علائمی ندارند، اما علائمی از جمله موارد زیر چند هفته یا چند ماه پس از تولد ظاهر می شوند:

• تب
• افزایش وزن غیر ارادی
• ترک خوردن پوست در دهان، اندام تناسلی و مقعد
• بثورات روی کف دست و پا
• خروج مایع آبکی از بینی

خردسالان مبتلا به سیفلیس مادرزادی دیررس تا سن دو تا پنج سالگی هیچ علائمی ندارند، اما برخی از آن ها علائمی مانند غیر طبیعی بودن دندان ها، درد استخوان، نابینایی، ناشنوایی و تغییر شکل بینی را تجربه می کنند.

بیشتر بخوانید : انواع بیماری های مقاربتی

تخمین زده شده است که 40 درصد از زنان با عفونت درمان نشده نوزادان مرده به دنیا می آورند یا نوزادان پس از تولد می میرند. نوزادان مبتلا به سیفلیس مادرزادی در معرض خطر مشکلات زیر هستند:

• آسیب دیدگی استخوان
• کم خونی شدید
• بزرگ شدن کبد و طحال
• زردی
• مشکلات عصبی که باعث کوری، ناشنوایی، مننژیت یا بثورات پوستی می شوند
• بیماری هایی که بر چشم، گوش، دندان، استخوان و مفاصل تأثیر می گذارند

عدم درمان بیماری در نوزادان مبتلا به سیفلیس مادرزادی در صورت وجود یا عدم وجود علائم واضح منجر به بروز بیماری های طولانی مدت می شود.

از این رو بسیار ضروری است که زنان در دوران بارداری آزمایش انجام داده و تحت درمان قرار گیرند و هر نوزادی که در بدو تولد به سیفلیس مبتلا باشد نیز باید به طور کامل معاینه و درمان شود.

در ایالات متحده نرخ ابتلا به سیفلیس مادرزادی همچنان رو به افزایش است.

داده های اولیه در سال 2020 نشان می دهند که بیش از 2 هزار مورد سیفلیس مادرزادی وجود دارد و این میزان در میان مادرانی که سرخپوست آمریکایی غیر اسپانیایی تبار یا بومی آلاسکا هستند، با 180.2 عفونت در هر 100 هزار نوزاد زنده بسیار بیشتر است.

درمان سیفلیس در دوران بارداری

در دوران بارداری تنها مصرف آنتی بیوتیک پنی سیلین بی خطر است و مادر و نوزاد با موفقیت درمان می شوند.

اگر به سیفلیس اولیه، ثانویه یا زودرس مبتلا باشید یک دوز آنتی بیوتیک دریافت خواهید کرد، اما برای بزرگسالان در اواخر مرحله نهفته بیماری، سه دوز به صورت هفتگی تجویز می شود.

(در صورت تجربه علائم نوروسیفلیس برای بررسی مشکل پونکسیون کمری انجام خواهد شد.) اگر به پنی سیلین حساسیت دارید، ابتدا باید حساسیت زدایی نسبت به دارو انجام شود.

داشتن یک واکنش آلرژیک تحت عنوان یاریش هرکس‌ هایمر به درمان سیفلیس باعث تغییراتی در ضربان قلب کودک شده و اگر این اتفاق در نیمه دوم بارداری بیافتد، منجر به بروز انقباضات می شود.

(در صورت مشاهده هرگونه انقباض یا کاهش حرکات جنین، باید سریعا با پزشک تماس بگیرید. در برخی موارد پزشک تصمیم می گیرد شما را برای نظارت بیشتر در بیمارستان بستری کند).

شریک زندگی شما نیز حتی اگر آزمایش خون منفی باشد باید آزمایش انجام دهد و در صورت مثبت بودن نتیجه یا در صورتی که در سه ماه گذشته با شما تماس جنسی داشته باشد، تحت درمان قرار خواهد گرفت.

تا زمانی که هر دو فرد درمان نشده اند، باید از تماس جنسی خودداری کرد.

پس از درمان سیفلیس، برای اطمینان از برطرف شدن عفونت و جلوگیری از عود بیماری به طور مرتب آزمایش خون انجام دهید. برای بررسی وضعیت نوزاد نیز سونوگرافی توصیه می شود.

آزمایش سیفلیس در دوران بارداری

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها توصیه می کند تمام زنان باردار قبل از زایمان از نظر عفونت غربالگری شوند و برخی افراد در طول زایمان نیاز به آزمایش مجدد دارند.

زنانی که در جوامعی زندگی می ‌کنند که میزان عفونت در آن بالاست، قبل از زایمان آزمایش نشده ‌اند یا قبلا نتیجه آزمایش آن ها مثبت بوده است لازم است در سه ماهه سوم بارداری (هفته 28) مجدد آزمایش بدهند.

همچنین برای افرادی که به دلیل داشتن شرکای جنسی متعدد و مصرف مواد در معرض خطر بالای ابتلا به عفونت قرار دارند انجام مجددآزمایش توصیه می شود.

اگر در دوران بارداری به عفونت مقاربتی دیگری مبتلا شده اید یا خود یا شریک زندگیتان علائم سیفلیس را دارید، مجددا برای تشخیص سیفلیس آزمایش خواهید شد.

آزمایش سیفلیس دارای دو مرحله آزمایش آنتی‌ بادی غیر ترپونمال و آزمایش تایید آنتی ‌بادی ترپونمال است. از طریق این آزمایشات به جای باکتری، آنتی بادی های عفونت شناسایی می شوند.

اما از آنجایی که آزمایش غیر ترپونمال کمی پیچیده است، غربالگری متوالی معکوس به عنوان یک جایگزین جدیدتر در نظر گرفته شده و ابتدا آزمایش ترپونمال و سپس آزمایش غیرترپونمال انجام می شود.

اگر نتایج هر دو آزمایش با یکدیگر مطابقت نداشته باشد، مجددا آزمایش ترپونمال انجام می شود. این فرآیند دو مرحله ای پیچیده به نظر می رسد، اما پزشک به کمک این آزمایشات می تواند بیمار را به درستی راهنمایی می کند.

بیشتر بخوانید : زگیل تناسلی در بارداری

مثبت بودن نتیجه آزمایش ترپونمال دوم نشان دهنده عفونت فعلی یا قبلی است. در زنانی که قبلا برای سیفلیس تحت درمان قرار گرفته ‌اند، خطر عود بیماری وجود ندارند و نیازی به درمان بیشتر نیست.

اما کسانی که قبلا تحت درمان قرار نگرفته اند باید با توجه به مرحله بیماری خود درمان مناسب را دریافت کنند.

از سوی دیگر اگر نتیجه آزمایش ترپونمال دوم منفی باشد، به خصوص اگر شریک جنسی آلوده نیست، سابقه سیفلیس ندارید و در جامعه ای با نرخ پایین ابتلا به سیفلیس زندگی می کنید احتمالا نتیجه مثبت قبلی کاذب بوده است.

پزشک پس از چهار هفته برای بررسی مثبت یا منفی بودن نتایج مجددا آزمایش آنتی بادی را تکرار می کند.

سیفلیس احتمال ابتلا به اچ آی وی را افزایش می دهد، بنابراین اگر جواب آزمایش سیفلیس مثبت باشد، باید برای تشخیص اچ آی وی و سایر بیماری های مقاربتی نیز آزمایش (یا آزمایش مجدد) انجام دهید.

در صورت ابتلا به سیفلیس اولیه نیز توصیه می شود در عرض سه ماه دوباره آزمایش اچ آی وی بدهید.

پیشگیری از سیفلیس در دوران بارداری

تنها با شریکی که جواب آزمایش سیفلیس او منفی بوده است رابطه جنسی برقرار کنید.

کاندوم ها از انتقال اچ آی وی و سایر بیماری های مقاربتی جلوگیری می کنند، اما تنها زمانی از بدن در برابر سیفلیس محافظت می کنند که زخم روی آلت تناسلی باشد و اگر زخم ها پوشانده نشوند تاثیری نخواهد داشت.

همچنین بهتر است بدانید که برخورد زخم با هر یک از غشاهای مخاطی (مانند دهان یا واژن) یا پوست آسیب دیده (بریدگی یا خراش) باعث ابتلا به سیفلیس می شود.

اگر یک بار به سیفلیس مبتلا شده باشید، به این معنا نیست که مجددا به این بیماری مبتلا نمی شوید و امکان آلوده شدن وجود دارد.

اگر در دوران بارداری مشکوک به ابتلا به سیفلیس یا هر بیماری مقاربتی دیگری هستید و خود یا همسرتان علائمی دارید، سریعا به کلینیک الهام در تهران مراجعه کنید تا در صورت نیاز آزمایش انجام شده و تحت درمان قرار بگیرید.

برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری برای درمان زائده های پوستی، با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینک : 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.