رایج ترین مشکلات و بیماری های کیسه صفرا
اکثر افراد تا زمان مشاهده علائم، به کیسه صفرای خود اهمیت نمی دهند. با وجود هرگونه مشکل در این عضو، درد ایجاد شده و به کمک های پزشکی نیاز پیدا خواهید کرد. کیسه صفرا عضوی ۱۰ سانتی متری و گلابی شکل است که زیر کبد و در سمت راست شکم قرار دارد.
کیسه صفرا زردآب (صفرا) را ذخیره می کند. صفرا ترکیبی است که توسط کبد تولید شده تا چربی ها را هضم کند. همچنین به بدن در جذب ویتامین های محلول در چربی کمک خواهد کرد. در کیسه صفرایی سالم، این پروسه بدون درد رخ می دهد.
اما در صورت بروز انسداد در کیسه صفرا یا عدم عملکرد صحیح، درد و ناراحتی ایجاد می شود.
در این مقاله قصد داریم به عملکرد کیسه صفرا، بیماری های کیسه صفرا، برخی مشکلات رایج مرتبط با آن و علائم مربوط، به همراه گزینه های درمانی بپردازیم.
بیماری های رایج کیسه صفرا
برخی مشکلات و بیماری های رایج کیسه صفرا عبارتند از:
سنگ کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا توده های سفت کلسترول هستند که اندازه های متفاوتی دارند. این سنگ ها وقتی شکل می گیرد که سطوح بالای چربی و صفرا کریستال هایی ایجاد کنند.
این کریستال ها در طول زمان جمع شده و به سنگ تبدیل می شوند. سنگ ها می توانند به کوچکی گندم یا به بزرگی توپ گلف باشند.
آن ها گاهی علائم داشته و گاهی هم ندارند.
سنگ های مجرای صفراوی مشترک یا سنگ های مجرای صفراوی اصلی (Choledocholithiasis)
لوله های کوچک، صفرا را از کیسه صفرا منتقل کرده و آن را در مجرای صفراوی مشترک ته نشین می کنند. از آنجا این مواد به سمت روده کوچک حرکت می کنند. گاهی اوقات سنگ کیسه صفرا در مجرای صفراوی مشترک شکل می گیرد.
اغلب این سنگ ها زندگی خود را در کیسه صفرا آغاز کرده و به مجرای صفراوی مشترک حرکت می کنند. این سنگ، سنگ ثانویه یا سنگ ثانویه مجرای صفراوی مشترک نام دارد.
اگر این سنگ در درون خود مجرا ایجاد شود آن را سنگ اولیه یا سنگ اولیه مجرای صفراوی مشترک می نامیم.
سنگ اولیه زیاد رایج نیست اما نسبت به سنگ های ثانویه بیشتر احتمال ایجاد عفونت دارد.
سرطان کیسه صفرا
سرطان کیسه صفرا بسیار نادر است و هر ساله کمتر از ۴ هزار آمریکایی را مبتلا می کند.
اما اگر رخ دهد، به اندام های دیگر گسترش می یابد. فاکتورهای خطر ساز شامل سنگ کیسه صفرا، کیسه صفرای پُرسِلن، جنسیت مونث، اضافه وزن و سن بالا است.
کیسه صفرای ملتهب، کوله سیستیت
وقتی صفرا نتواند کیسه صفرا را ترک کند کوله سیستیت حاد یا ناگهانی رخ می دهد. این مشکل معمولا وقتی ایجاد می شود که سنگ کیسه صفرا مجرا را مسدود کرده و صفرا نمی تواند از کیسه صفرا خارج یا به آن وارد شود.
کوله سیستیت مزمن در صورتی رخ می دهد که حملات حاد مداوم ایجاد شوند.
وقتی مجرای صفراوی مسدود شود، صفرا تجمع می یابد. صفرای زیادی کیسه صفرا را تحریک کرده و منجر به ورم و عفونت می شود.
به مرور زمان کیسه صفرا آسیب دیده و دیگر نمی تواند عملکرد صحیحی داشته باشد.
سوراخ شدن کیسه صفرا
اگر سنگ کیسه صفرا درمان نشود منجر به سوراخ کیسه صفرا می شود. همچنین سوراخ کیسه صفرا به عنوان عارضه کوله سیستیت به شمار می آید.
شکاف ایجاد شده روی دیوار کیسه صفرا سبب نشت عفونت به سایر بخش های بدن شده و عفونتی شدید و گسترده ایجاد می کند.
عفونت مجرای صفراوی مشترک
اگر مجرای صفراوی مشترک مسدود شود منجر به عفونت خواهد شد. در صورت درمان زود هنگام، مشکل رفع می شود. در صورت غفلت، به نقاط دیگر گسترش یافته و تبدیل به عفونتی شدید و مهلک خواهد شد.
اختلال عملکرد کیسه صفرا یا بیماری مزمن کیسه صفرا
بروز مکرر سنگ کیسه صفرا یا کوله سیستیت باعث آسیب دائمی به کیسه صفرا می شود.
این مسئله منجر به کیسه صفرای زخمی و مشکل دار خواهد شد. در این مورد، علائم به سختی مشخص می شوند.
در کل علائم عبارت خواهند بود از عدم هضم غذا، نفخ و اسهال.
انسداد کیسه صفرا
انسداد کیسه صفرا نادر است اما می تواند مرگبار باشد. وقتی سنگ کیسه صفرا به سمت روده حرکت کرده و آن را مسدود کند، این اتفاق می افتد.
اغلب جراحی اورژانسی برای رفع انسداد نیاز می شود.
آبسه کیسه صفرا
گاهی اوقات بیمار دارای سنگ کیسه صفرا دچار چرک در این عضو می شود که به آن آمپیم می گویند.
این بیماری سبب بروز درد شدید در شکم خواهد شد. در صورت عدم درمان، خطر مرگ به دنبال دارد.
کیسه صفرای پرسلن (کلسیفیه)
کیسه صفرای کلسیفیه بیماری ای است که در طول زمان در دیواره های عضلانی کیسه صفرا، کلسیم تجمع می یابد.
این مسئله سبب سفت شدن و محدودیت در عملکرد کیسه صفرا شده و خطر سرطان این عضو افزایش می یابد.
چون کیسه صفرا به رنگ آبی درآمده و شکننده می شود به آن پرسلن (چینی) می گویند.
پولیپ کیسه صفرا
پولیپ گونه ای توده خوش خیم (غیرسرطانی) است. پولیپهای کوچک کیسه صفرا اغلب مشکلی ایجاد نکرده و به ندرت علائم ایجاد می کنند. پولیپهای بزرگتر باید برداشته شوند.
بیشتر بخوانید : درمان بیماری های صفراوی ، علائم و تشخیص
علائم بیماری های کیسه صفرا
علائم بیماری های کیسه صفرا عبارتند از:
- درد در قسمت میانی یا سمت راست بالای شکم : اکثر اوقات درد شکم می آید و می رود. این درد از خفیف و نامرتب تا بسیار شدید و مکرر است. درد کیسه صفرا اغلب در قفسه سینه و پشت حس می شود.
- تب و لرز : این ها علامت وجود عفونت در بدن هستند. همراه با سایر علائم کیسه صفرا، تب و لرز از علائم عفونت کیسه صفرا به حساب می آیند.
- تغییر در اجابت مزاج : مشکلات کیسه صفرا اغلب سبب تغییراتی در شیوه دفع مدفوع می شود. اسهال مکرر و بدون دلیل نشانه بیماری مزمن کیسه صفرا است. مدفوع رنگ روشن یا بسیار تیره نشان از وجود مشکل در مجرای صفراوی خواهد بود.
- تغییر ادرار : بیمارانی که از مشکلات کیسه صفرا رنج می برند ادراری تیره تر از نرمال دارند. ادرار تیره نشانه انسداد مجرای صفراوی است.
- زردی (یرقان) : زرد شدن پوست وقتی رخ می دهد که صفرا به خوبی به روده نرسد.
این مشکل معمولاً وقتی اتفاق می افتد که کبد به علت انسداد مجرای صفراوی توسط سنگ کیسه صفرا دچار مشکل شده باشد.
بیشتر بخوانید: تشکیل سنگ کلیه چگونه اتفاق میفتد؟
زمان مراجعه به پزشک
اگر علائم بیماری های مرتبط با کیسه صفرا دارید به پزشک مراجعه کنید. درد خفیف تا متوسط که خود به خود رفت می شود نیاز به توجه پزشکی ندارد. بیماران با این نوع درد باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنند. اگر علائم شدید تر شدند و شامل موارد زیر بودند باید هر چه سریع تر به اورژانس مراجعه کرد:
- درد در ربع فوقانی راست بدن که طی ۵ ساعت از بین نرود
- تب و تهوع و استفراغ
- تغییر در شیوه دفع ادرار و مدفوع
ترکیبی از این علائم نشانه عفونت و التهاب است و به فوریت های پزشکی احتیاج دارد.
رژیم غذایی کیسه صفرا
پزشکان قبل تر تصور می کردند رژیم غذایی کم چربی به درمان سنگ کیسه صفرا و یا حداقل پیشگیری از بروز آن کمک می کند. مدارک جدید حاکی از آن هستند که این روش مساوی با کاهش وزن شدید و در زمان کوتاه است که همین مسئله منجر به بزرگتر شدن سنگ کیسه صفرا به جای کوچک تر شدن آن می شود.
رژیم غذایی متعادل باید شامل همه انواع گروه های غذایی باشد. هیچ غذای خاصی سنگ کیسه صفرا را درمان نمی کند اما می تواند سلامت کلی فرد را حفظ کند.
در این صورت درد حاصل از سنگ کیسه صفرا هم قابل کنترل خواهد شد. موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی موارد زیر را پیشنهاد می دهد:
- مصرف غذاهایی با فیبر بالا مثل لوبیا، نخود، میوه ها، غلات کامل و سبزیجات
- کاهش مصرف کربوهیدرات و قند
- مصرف چربی هایی که برای بدن مفید هستند مثل روغن ماهی و روغن زیتون
بیشتر بخوانید : تغذیه مناسب برای سلامت کیسه صفرا
تشخیص مشکلات کیسه صفرا
اگر پزشک به وجود مشکل کیسه صفرا در فرد مشکوک است موارد زیر را تجویز می کند:
- تصویربرداری از کیسه صفرا : سونوگرافی و سی تی اسکن معمولاً انجام می شود
- آزمایش هایی برای بررسی مجرای صفراوی : در این آزمایش ها از رنگی خاص برای نمایش سنگ کیسه صفرای مسدود کننده مجرای صفراوی استفاده می شود. این تست ها شامل ام آر آی، اسکن کبد و مجرای صفراوی (هایدا) و کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگرید آندوسکوپیک (ERCP) می شود.
- آزمایش خون : پزشکان از آزمایش خون برای بررسی علائم عفونت، التهاب مجرای صفراوی، پانکراس و سایر مشکلات ناشی از سنگ کیسه صفرا استفاده می کنند.
درمان مشکلات کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا و کوله سیستیت قابل درمان هستند. سنگهایی که علائم ایجاد نکند نیاز به درمان فوری ندارد و فقط زنگ خطری برای مشکلات آتی است.
سنگ کیسه صفرا که علامتی مثل عفونت نشان می دهد به درمان نیاز دارد.
گزینه های درمانی شامل برداشتن کیسه صفرا از طریق جراحی، داروهایی برای شکستن سنگ کیسه صفرا و آنتی بیوتیک جهت درمان عفونت است.
برداشتن کیسه صفرا
عمل برداشتن کیسه صفرا یکی از رایج ترین جراحی‌ها به شمار می آید. برداشتن کیسه صفرا از طریق لاپاراسکوپی بسیار مرسوم است. در این پروسه جراح لوله ای باریک با دوربینی در انتها وارد برش کوچک روی شکم می کند.
دوربین تصاویری از داخل بدن برای مانیتور می فرستد. جراح با نگاه کردن به این تصاویر با دقت کیسه صفرا را برداشته و از برش ایجاد شده خارج می کند.
اکثر این عمل ها به این شکل انجام می شوند. این جراحی اغلب سرپایی بوده و نیاز به بستری شدن ندارد.
تعداد اندکی از موارد به جراحی بازِ شکمی احتیاج دارند. در این عمل، جراح با برشی ۱۰ تا ۱۵ سانتی متری کیسه صفرا را خارج می کند.
جراحی باز شکمی به علت التهاب بیش از حد کیسه صفرا و عفونی شدن آن انجام می شود به گونه ای که لاپاراسکوپی غیرممکن خواهد بود.
بعد از عمل فرد باید حدود یک هفته در بیمارستان بماند. اگر بیمار طاقت عمل جراحی را ندارد و بسیار ضعیف است تخلیه کیسه صفرا از طریق لوله ممکن خواهد بود.
پزشک لوله ای را از پوست مستقیم به کیسه صفرا وارد می کند.
پیشگیری از مشکلات کیسه صفرا
اقداماتی جهت کاهش خطر بروز سنگ کیسه صفرا یا سایر عفونت های مربوط به آن وجود دارد. موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی اعلام کرده افراد زیر، بیشترین شانس ابتلا به سنگ کیسه صفرا را دارند:
- زنان
- افراد بالای ۴۰ سال
- سابقه خانوادگی سنگ کیسه صفرا
- بومیان آمریکایی و مکزیکی ها
- افراد دارای اضافه وزن
اگر فرد در گروهی قرار دارد که خطر بروز سنگ کیسه صفرا در او زیاد است باید از انجام موارد زیر اجتناب کند:
- کاهش وزن سریع
- رژیم غذایی پرکالری و کم فیبر
- اضافه وزن شدید
افرادی که مشکوک به بیماری های کیسه صفرا هستند، باید برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی در آینده بدون معطلی با پزشک تماس بگیرند. از طرفی در صورت پیش آگاهی و رعایت برخی نکات می توان از بروز برخی از مشکلات کیسه صفرا جلوگیری کرد. برای مشورت با پزشک در تهران می توانید به کلینیک الهام مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری برای درمان زائده های پوستی، با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینک : 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
