درمان توده کلیه و تومورهای موضعی کلیوی
تومور و توده هر دو رشد غیر طبیعی در نقطه ای از بدن هستند. توده کلیه یا تومور کلیوی همان رشد غیرطبیعی در کلیه ها است. برخی توده های کلیه، خوش خیم (غیر سرطانی) و برخی دیگر بدخیم (سرطانی) هستند. از هر چهار توده کلیوی یکی خوش خیم است.
توده های کوچکتر بیشتر خوش خیم و توده های بزرگتر اکثرا بدخیم هستند. رشد برخی تومورها کمتر است در حالی که برخی دیگر مهاجم تر به شمار می آیند.
تومور های مهاجم به سرعت شکل گرفته، رشد کرده و گسترش می یابند. اکثر توده های تشخیص داده شده در کلیه کوچک و موضعی اند. موضعی یعنی تومور از نقطه ای که شروع کرده، به جای دیگر گسترش نیافته است. حدود ۴۰ درصد از سرطان های کلیه، توده های کلیوی موضعی هستند.
توده ها یا جامد و یا کیستی (دارای مایع) اند. اکثر توده های کیستی، خوش خیم به شمار می آیند.
درباره سرطان کلیه چه می دانیم؟
سرطان های کلیه و اندام های داخلی لگن، جز یازده سرطان برتر و منجر به مرگ در آمریکا هستند. سرطان کلیه در این لیست جایگاه هشتم را دارد. تقریبا همه سرطان های کلیه در آمریکا کارسینومای سلول کلیوی (RCC) هستند.
این سرطان ها در دیواره لوله های کوچک داخل کلیه شکل می گیرند. پزشکان سرطان کلیه را می توانند با تست ها و آزمایش ها زود تر تشخیص دهند.
سرطان کلیه در مردان رایج تر از زنان است. مرگ و میر ناشی از این بیماری در مردان هم بیشتر از زنان دیده می شود.
سرطان کلیه اکثراً در آفریقایی-آمریکایی ها، سرخ پوستان و بومیان آلاسکا دیده می شود. فرد در هر سنی ممکن است دچار سرطان کلیه شود اما در کهنسالان رایج تر است (بیشتر از ۷۵ سال سن).
در سال ۲۰۲۱ بیش از ۷۶ هزار مورد جدید در آمریکا شناسایی شد. از بین آنها ۱۴ هزار نفر بیشتر در معرض مرگ و میر قرار داشتند.
سرطان هر چه زودتر تشخیص داده شود احتمال زنده ماندن افزایش می یابد. نرخ حیات پنج ساله برای اکثر سرطان های کلیه حدود ۷۴ درصد است.
اگر سرطان در بدن گسترش یابد این عدد به ۱۲ درصد می رسد. نرخ حیات پنج ساله برای سرطان موضعی کلیه و سرطان لگنچه کلیوی ۹۲.۵درصد است. در سرتاسر دنیا بیش از ۳۰۰ هزار نفر هر ساله به سرطان کلیه دچار می شوند. نیمی از این افراد هم از دنیا می روند.
انواع توده کلیه
تومورهای کلیوی طبق ناحیه ای که رشد کرده اند و همچنین ساختارشان دسته بندی می شوند. اصلی ترین دسته بندی تومورها عبارتند از:
کارسینومای سلول کلیوی (RCC)
از شایع ترین تومور های بدخیم کلیه هستند. این تومورها در بافت لوله های کوچک موجود در کلیه یافت می شوند.
RCC ممکن است به صورت یک تک تومور در کلیه شکل بگیرد. همچنین گاهی اوقات دو یا چند تومور در یک کلیه ایجاد می شوند.
تومورهای خوش خیم کلیه
حدود ۹ نوع مختلف تومور در این دسته قرار می گیرند. برخی از آنها می توانند به شدت بزرگ شوند، اما اکثر آنها غیر سرطانی بوده و به اندام های دیگر گسترش نمی یابند.
تومور ویلمز
تومورهای ویلمز در کودکان یافت شده و به ندرت در بزرگسالان دیده می شود.
کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد
کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل در میانه کمر هستند. در هر طرف ستون فقرات یک کلیه در زیر قفسه سینه و دنده ها قرار دارد.
اندازه هر کلیه به اندازه یک مشت بوده و اصلی ترین وظیفه آن ها تصفیه خون است. کلیه ها آب و مواد زائد را از خون پاک کرده و به شکل ادرار در مثانه و میزراه دفع می کنند.
کلیه ها به عنوان تصفیه کننده های خون کارهای زیر را انجام می دهند:
- سم زدایی (پاکسازی) بدن
- توازن مایعات
- حفظ سطوح الکترولیت (مثل سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، اسید)
- حذف مواد زائد (ادرار)
همچنین کلیه ها هورمون هایی ایجاد می کنند که به موارد زیر کمک خواهد کرد:
- ثبات فشار خون
- ساخت سلول های قرمز خون
- قوی سازی استخوان ها
علائم توده کلیه
بیش از نیمی از تومورهای کلیوی اتفاقی پیدا شده و علائمی ندارند. اغلب وقتی پزشک برای سایر مشکلات آزمایش انجام می دهد متوجه وجود تومور می شود.
تومورهایی که به این شکل یافت می شوند بیشتر موضعی هستند. اکثر توده های کلیوی در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارند اما اگر علائمی وجود داشته باشند از این قرار اند:
- هماتوری (خون در ادرار)
- درد یک طرفه پایین کمر (علت آن آسیب نیست) که رفع نمی شود
- از دست دادن اشتها
- کاهش بی دلیل وزن
- تبی که به دلیل عفونت نبوده و بهبود نمی یابد
- آنمی (کمبود تعداد سلول های قرمز خون)
بیشتر بخوانید: تفاوت بین درد کلیه و کمر درد
علل بروز توده کلیه
پزشکان علت سرطان کلیه را نمی دانند. اما قطعا می دانند یک سری عوامل خطر ساز شانس سرطان کلیه را افزایش می دهند.
این عوامل عبارتند از:
- سیگار (مردان سیگاری بیشتر از زنان در معرض ابتلا هستند)
- نوشیدن مقادیر زیاد الکل
- اضافه وزن
- رژیم غذایی نامناسب
- سابقه خانوادگی فشار خون بالا
- انجام دیالیز کلیه
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی کلر دار در محل کار
- وراثت (برخی سرطان های کلیه در چندین اعضای خانواده بروز می یابد)
بیشتر بخوانید: نارسایی کلیه چیست؟ روش های تشخیص، علائم و درمان
نحوه کاهش ریسک سرطان کلیه
برخی اقدامات به کاهش خطر بروز تومورهای کلیه کمک می کنند از جمله:
- ترک سیگار
- کاهش مصرف الکل
- خوردن میوه‌ها و سبزیجاتی مثل کلم بروکلی، کلم بروکسل، کلم برگ، کلم پیچ، کاهو، کلم کولارد
- مصرف ماهی های چرب مثل سالمون، تن و ساردین
- رژیم غذایی سالم
- ورزش منظم که جلوی اضافه وزن و فشار خون بالا را می گیرد
تشخیص توده کلیه
هیچ تست معمول آزمایشگاهی ای سرطان کلیه را نشان نمی دهد. اغلب، تومورها در غربالگری های ژنتیک و زمان مراجعه به پزشک برای مشکلی دیگر معلوم می شوند. اگر پزشک فکر می کند تومور کلیه دارید، شما را به اورولوژیست ارجاع می دهد. اورولوژیست پزشکی با تخصص سیستم ادراری تناسلی است.
وقتی متخصص اورولوژی را ملاقات می کنید از شما سوالاتی درباره علائم و وضعیت سلامت می پرسد. همچنین معاینات بالینی، تست های آزمایشگاهی و تصویربرداری هم تجویز می شود.
برخی تست های رایج برای توده کلیه
پزشک از آزمایش های بسیاری برای تشخیص صحیح استفاده خواهد کرد از جمله:
- معاینه بالینی و سابقه پزشکی فرد. همچنین پزشک به دنبال هر گونه برآمدگی یا علائم دیگر می گردد. عادات بهداشتی و بیماری های قبلی و درمان ها هم بررسی می شوند.
- آزمایش متابولیک جامع پایه (BMP) یا کامل (CMP) که برای ارزیابی عملکرد اندام ها و بیماری های خاص است.
- تست CBC که در صورت بالاتر یا پایین تر از حد نرمال بودن، علامت بیماری است.
- آزمایش تحلیل ادرار برای بررسی وجود عفونت، خون و پروتئین در ادرار
- تست هایی برای بررسی عملکرد کلیه ها. این آزمایش ها نشان می دهند کلیه ها به خوبی و فورا مواد زائد را دفع می کنند یا خیر.
- سونوگرافی از کلیه ها و اندام ها
تصویربرداری ها
- سی تی اسکن و ام آر آی برای تشخیص و تعیین مرحله توده های کلیوی مفیدند. همچنین نشان می دهند کدام کلیه درگیر شده، آیا سرطان گسترش یافته و این که آیا سایر غدد یا اندام های دیگر هم درگیر شده اند یا خیر.
- عکس اشعه ایکس از قفسه سینه برای تعیین استیج سرطان. وجود توده در قفسه سینه معمولا نشان دهنده گسترش سرطان است.
- اسکن استخوان که در صورت درد استخوان یا وجود علائم نورولوژیک (عصبی) تجویز می شود.
بیوپسی توده های کلیوی برای تعیین نوع تومور انجام می شود. بیوپسی برداشتن سلول ها یا بخش های کوچکی از یک عضو و بررسی آن است. پاتولوژیست نمونه را زیر میکروسکوپ می بیند. بیوپسی یا همان نمونه برداری، شروع سرطان از نقطه دیگری از بدن و یا همان کلیه را نشان خواهد داد.
همچنین بیوپسی وجود عفونت هایی همچون آبسه را مشخص می کند. نمونه برداری به تشخیص سرطان و تعیین بهترین گزینه های درمانی کمک خواهد کرد.
استیج (مرحله) های سرطان
گرید (درجه) و استیج (مرحله) دو روش برای سنجش و توصیف نحوه رشد سرطان هستند. گرید تومور میزان تهاجم سلول های سرطانی را نشان می دهد.
استیج تومور، میزان گسترش سرطان را معلوم می کند.
گرید
پزشک از یک سیستم خاص جهت گریدینگ یا درجه بندی سرطان های کلیوی استفاده می کند. در این سیستم اعداد و حروف برای ارائه جزئیات در مورد سرطان به کار می روند.
گریدِ یک تا چهار، شدت سرطان را نشان داده که یک، پایین ترین و چهار، بالاترین است. بالا ترین گرید و استیج های پیشرفته تر معمولا نشان دهنده سایز بالای تومور و تهاجمی تر بودن آن خواهد بود.
پزشک با نگاه کردن به تومور زیر میکروسکوپ آن را درجه بندی می کند.
استیج
سرطان کلیه با استفاده از سیستم متاستاز تومور مرحله بندی می شود. این سیستم تومور را به سه روش خاص توصیف می کند.
T: سایز تومور اولیه و اصلی و رشد احتمالی آن را در نقاط اطراف توصیف می کند.
N: میزان گسترش سرطان را به غدد لنفاوی موضعی می گوید. غدد لنفاوی مجموعه از سلول های سیستم ایمنی بوده که اندازه لوبیا هستند.
M: متاستاز را نشان می دهد. یعنی آیا سرطان به سایر بخش های بدن گسترش یافته است. متاستاز معمولا در ریه ها، استخوان ها، کبد، مغز و غدد لنفاوی ایجاد می شوند.
تومورهای استیج Ⅰ و Ⅱ شامل تومور در هر سایزی می شود که فقط داخل کلیه هستند.
تومورهای استیج Ⅲ هم مهاجم (T3) هستند و هم غدد لنفاوی را (N1) درگیر می کنند. این سرطانی است که فقط در خود کلیه یافت می شود.
تومورهای استیج Ⅳ از کلیه به نقاط دیگر گسترده شده (T4) و یا متاستاز (M1) پیدا کرده است.
مرحله بندی TNM
T : تومور اولیه را توصیف می کند. همچنین سایز تومور و احتمال رشد آن به نواحی اطراف را به ما می گوید:
- TX : تومور اولیه را نمی تواند ارزیابی کند.
- T0 : هیچ مدرکی دال بر تومور اولیه وجود ندارد.
- T1 : تومور ۷ سانتی متر یا کمتر فقط در کلیه قرار دارد.
- T1a : تومور ۴ سانتی متر یا کمتر فقط در کلیه قرار دارد.
- T1b : تومور ۴ تا ۷ سانتی متر فقط در کلیه قرار دارد.
- T2 : تومور بزرگتر از ۷ سانتی متر فقط در در کلیه قرار دارد.
- T2a : تومور بزرگتر از ۷ سانتی متر و کمتر از ۱۰ سانتی متر و فقط در کلیه قرار دارد.
- T2b : تومور بزرگتر از ۱۰ سانتی متر فقط در کلیه قرار دارد.
- T3 : تومور در رگ های اصلی رشد کرده اما در غدد آدرنال و فرای بافت اطراف کلیه و غدد فوق کلیوی نیست.
- T3a : تومور عروق کلیوی یا شاخه های آن یا سینوس پیش کلیوی و کلیوی را درگیر کرده اما خارج از بافت اطراف کلیه و غدد فوق کلیوی نرفته است.
- T3b : تومور در رگ اصلی ای که خون را وارد قلب و زیر دیافراگم می کند رشد کرده است.
- T3c : تومور در وناکاوا بالای دیافراگم رشد کرده یا به دیافراگم رسیده است.
- T4 : تومور به طرف دیگر بافت اطراف غدد فوق کلیوی و کلیوی رسیده است.
بیشتر بخوانید: علائم تومور یا سرطان آدرنال یا غدد فوق کلیوی + تشخیص و درمان
N: این دسته بندی، غدد لنفاوی موضعی را توصیف می کند.
- NX : قادر به ارزیابی برآمدگی های موضعی نیست.
- N0 : هیچ متاستاز موضعی ای در گره های لنفاوی مشاهده نشد.
- N1 : متاستاز در گره‌های لنفاوی موضعی
M: این دسته بندی، متاستاز نقاط دورتر را توصیف می کند.
- M0 : متاستاز در نقاط دورتر وجود ندارد.
- M1 : متاستاز به نقاط دورتر رسیده است.
بیشتر بخوانید : مرحله نهایی و پنجم بیماری کلیه
درمان توده کلیه
نظارت (پایش) فعال (AS)
پایش فعال، کم تهاجمی ترین درمان برای توده های کوچک و موضعی است. پزشک به فرد درباره درستی این تصمیم کمک خواهد کرد.
برای برخی از بیماران، جراحی هیچ وقت نیاز نمی شود. پزشک ترجیح خود بیمار، فاکتورهای تومور و پیامد های احتمالی را ارزیابی می کند تا ببیند نظارت فعال روش درمانی مناسبی برای بیمار است یا خیر.
فاکتورهای تومور شامل سایز، استیج و پیشرفت رشد آن می شود. اهداف نظارت فعال، توقف گسترش سرطان، حفظ عملکرد کلیه و دوری از عوارض احتمالی درمان است.
سه روش برای درمان نظارت فعال وجود دارد:
- نظارت فعالِ شدید تر : هر سه ماه یک بار با پزشک ملاقات می کنید تا تست ها و تصویربرداری هایی همچون سی تی اسکن انجام شود.
- نظارت فعال خفیف تر : هر ۶ ماه یک بار با پزشک ملاقات می کنید تا تست ها و تصویربرداری هایی مثل سونوگرافی شکمی و سی تی اسکن انجام شود.
- مدیریت انتظار : هر ۱۲ ماه یک بار پزشک را ملاقات خواهید کرد. سونوگرافی بیشتر از سایر انواع فرایندهای تصویربرداری انجام می شود.
نفرکتومی پارشیال (جزئی) و نفرکتومی رادیکال
نفرکتومی جراحی است که در آن همه بخش های کلیه برداشته می شوند. دو نوع نفرکتومی برای کلیه بیمار وجود دارد یعنی پارشیال و رادیکال.
در نفرکتومی پارشیال پزشک تومور یا بخش درگیر شده کلیه را برداشته و قسمت های سالم را نگه می دارد. نفرکتومی پارشیال برای توده های موضعی کلیوی توصیه می شود و برای تومورهای بزرگ تر هم قابل انجام است.
وقتی تومور برداشته می شود، نمونه برداری هم صورت می گیرد تا سرطانی بودن و علائم گسترش آن مشخص شود. در نفرکتومی رادیکال، کل کلیه برداشته می شود.
نفرکتومی رادیکال در صورتی توصیه می شود که توده کلیوی بسیار بزرگ بوده و یا نزدیک ساختارهایی همچون ذخیره اصلی خون در کلیه ها قرار گرفته است.
لاپاراسکوپی یا جراحی رباتیک به جای جراحی باز برای هر دو نوع نفروکتومی انجام پذیر است. در طول جراحی باز، جراح برشی بزرگ در شکم می زند. در لاپاراسکوپی، جراح برش هایی بسیار کوچک در شکم زده و از دوربین و ابزارهای ترکه ای شکل و بلند استفاده می کند.
اگر غدد لنفاوی درگیر شده باشند، جراح گره ها را برای درجه بندی و پیش آگهی بررسی می کند. در صورت درگیری این غدد، پزشک به احتمال زیاد آنها را هم بر می دارد.
ابلیشن
اگر تومور کوچک است (یک توده T1a کوچک تر از ۴ سانتی متر) جراح ابلیشن را در نظر می گیرد.
ابلیشن، تومور را با گرما یا سرمای شدید نابود می کند.
- کرایوابلیشن (ابلیشن سرد) وقتی است که گاز سرد از داخل یک پروب عبور کرده و سلول های تومور را می کشد.
- ابلیشن رادیوفرکوئنسی (ابلیشن داغ) وقتی است که پروبی نازک و سوزنی شکل از داخل پوست عبور کرده و به تومور می رسد.
سایر روش ها همچون میکروویو یا لیزر ابلیشن هم انجام می شوند. وقتی پروب در جای خود قرار گرفت، جریان الکتریکی از نوک آن عبور می کند.
این عمل، تومور را گرم کرده و سلول ها را نابود می کند. پروب توسط سونوگرافی و سی تی اسکن هدایت می شود. قبل از انجام ابلیشن، پزشک بیوپسی (نمونه برداری) انجام می دهد. نمونه برداری به تصمیم گیری های درمانی کمک می کند.
ابلیشن توسط لاپاراسکوپی یا روش سوزنی زیر پوستی انجام می شود. این روش برای توده های کوچک کلیویِ کمتر از سه سانتی متر مناسب است.
همچنین به نگهداری عملکرد کلیه ها کمک خواهد کرد. روش زیر پوستی برای برخی توده های کلیوی بهتر است چون زمان انجام آن کوتاه تر بوده، دوران نقاهت کمتر است و به داروهای مسکن زیادی نیاز نیست.
مشاوره
بیماران دارای توده های کلیوی موضعی باید حتماً به ارولوژیست مراجعه کنند. اورولوژیست ارزیابی، مشاوره و کنترل بهتری داشته و عضوی از تیم پزشکی است. تیم پزشکی شامل رادیولوژیست، اورولوژیست، نورولوژیست، پاتولوژیست و آنکولوژیست خواهد بود.
مشاوره عبارت است از ارائه توضیحاتی درباره خطرات و مزایای برنامه درمانی و همچنین خطرات نتایج بالینی. بهترین برنامه درمانی شامل ترجیح خود بیمار، شرایط فیزیکی، سایر بیماری های فرد، چشم انداز بیماری و سبک زندگی است.
تصمیم گیری ها، برنامه های کوتاه مدت و بلند مدت را در بر می گیرند. مشاوره پزشکی باید برای افراد با سابقه خانوادگی سرطان انجام شود.
انواع توده های کلیوی هستند که به صورت ژنتیکی در افراد زیادی از یک خانواده به وجود می آیند. افرادی که سرطان در آنها زودتر از ۴۶ سالگی تشخیص داده شود باید حتما مشاوره ژنتیک انجام دهند.
بعد از درمان توده کلیه
هر درمانی که انتخاب می کنید باید همواره با پزشک خود در ارتباط بمانید. حتما همه جلسات بعدی ویزیت را طبق برنامه ریزی انجام دهید. این چک آپ ها برای بررسی رشد دوباره تومور مهم هستند. بعد از درمان اولیه، پزشک تست های بسیاری برای تشخیص سرطان انجام می دهد.
سبک زندگی سالم اهمیت بسیاری دارد. اگر سیگار می کشید آن را ترک کنید. همچنین مصرف الکل را به حداقل برسانید. رژیم غذایی متعادلی داشته و انواع سبزیجات با برگ سبز و ماهی های چرب را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
ورزش کنید و وزن خود را در محدوده نرمال نگه دارید.
سوالات مهم
در اینجا چند سوال که بهتر است از پزشک بپرسید لیست شده است:
- آیا سرطان کلیه دارم؟
- استیج و گرید سرطان من چیست و به چه معناست؟
- آیا این توده به نقاط دیگری گسترش یافته است؟
- ممکت است این توده به نقاط دیگر سرایت کند؟
- آیا به تست های دیگر قبل از هر برنامه درمانی نیاز دارم؟
- گزینه های درمانی من کدام ها هستند؟ کدام را بهتر است انتخاب کنم و چرا؟
- بعد از عمل و درمان چه می شود؟
- آیا درد زیادی قرار است بکشم؟ دردم را چطور کنترل کنم؟
- آیا بعد از برنامه درمانی، بهبود می یابم؟
- چه مقدار احتمال دارد توده بعد از درمان عود کند؟
- چه ریسک ها یا عوارضی بعد از درمان وجود دارد؟ برای چه مدت؟
- چگونه کلیه های خود را سالم نگه دارم؟
- چگونه برای درمان آماده شوم؟
- اگر درمان موثر واقع نشد چه کنم؟
- آیا مراجعه به اورولوژیستی دیگر برای دریافت نظری دیگر را پیشنهاد می دهید؟
- برای سلامت خود چه کارهایی می توانم انجام دهم؟
- بعد از درمان هر چند وقت یک بار باید چکاپ انجام دهم؟
- تا چه مدت باید در بیمارستان بستری باشم؟
- آیا بعد از عمل به درمان های دیگری نیاز دارم؟
اگر هر گونه نگرانی و علائم مرتبط با کلیه دارید برای تشخیص و درمان اقدام کنید. تشخیص سریع تر تومور کلیوی شانس بهبود را افزایش می دهد. ما در کلینیک الهام بهترین خدمات تشخیصی و درمانی را برای بیماری های کلیوی ارائه می دهیم.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری برای درمان زائده های پوستی، با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینک : 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
