سنگ کلیه ، تشخیص و درمان
.
سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه یا Kidney Stones، اجرام سختی به حساب می آیند که از جنس بلور هستند و به دلایل متعددی می توانند در کلیه تشکیل شوند. سنگ کلیه، معمولا از کلیه ها شروع می شوند.
اگرچه، این سنگ ها می توانند در هرجایی از مجرای ادراری که از قسمت های زیر تشکیل شده است، ایجاد شوند.
- کلیه ها
- میزنای یا حالب
- مثانه
- مجرای ادراری
متاسفانه سنگ کلیه، یکی از دردناک ترین عارضه ها و مشکلات پزشکی هستند به طوری که در بعضی مواقع آن را با درد زایمان مقایسه می کنند و شدت درد میتواند حتی موجب از حال رفتن و یا بیهوشی فرد نیز بشود.
دلایل سنگ کلیه، براساس نوع سنگ، متفاوت است.
انواع سنگ کلیه
همه سنگ های کلیه، از بلورهای مشابهی ساخته نشده اند.
انواع مختلف سنگ کلیه عبارت اند از:
1. کلسیم
سنگ های کلسیمی، شایع ترین نوع سنگ هستند و اغلب، از کلسیم اگزالات ساخته شده اند (اگرچه می توانند از کلسیم فسفات یا مالئات هم تشکیل شوند).
مصرف کمتر غذاهای غنی از اگزالات، می تواند خطر ابتلا به این گونه از سنگها را کاهش دهد.
غذاهای دارای اگزلات بالا، شامل موارد زیر است:
- چیپس
- بادام زمینی
- شکلات
- چغندر
- اسفناج
اگرچه، با وجود اینکه برخی از سنگ های کلیه، از کلسیم ساخته شده اند، مصرف کافی کلسیم در رژیم غذایی، می تواند از تشکیل سنگ جلوگیری کند.
2. اسید اوریک
این نوع از سنگ کلیه، در مردان بیشتر از زنان شایع است. این سنگ ها می توانند در افراد دارای نقرس یا افرادی که تحت شیمی درمانی هستند، ایجاد شوند.
این نوع از سنگ، زمانی ایجاد می شود که ادرار، بسیار اسیدی است.
رژیم غنی از پورین، می تواند سطح اسیدیته ادرار را افزایش دهد.
پورین، یک ماده بی رنگ در پروتئین های حیوانی مثل ماهی، حلزون و گوشت است.
3. استروویت
این نوع از سنگ، بیشتر در زنان دارای عفونت مجرای ادراری، یافت می شود. این سنگ ها می توانند بزرگ باشند و باعث انسداد ادراری شوند.
این سنگ ها ناشی از عفونت کلیه هستند. درمان عفونت زمینه ای، می تواند از گسترش سنگ های استروویت جلوگیری کند.
3. سیستین
سنگ های سیستین نادر هستند. در مردان و زنانی که اختلال ژنتیکی سیستینوری دارند، اتفاق می افتد.
در این نوع از سنگ، سیستین – اسیدی که به طور طبیعی در بدن وجود دارد – از کلیه ها به درون ادرار نشت می کند.
فاکتورهای ریسک سنگ کلیه
بزرگترین فاکتور ریسک سنگ های کلیه، تولید ادرار به میزان کمتر از 1 لیتر در روز است. به همین خاطر است که سنگ کلیه در نوزادان نابالغی که مشکلات کلیه دارند، شایع است.
با این وجود، احتمال ابتلا به سنگ کلیه در افراد بین 20 تا 50 سال بیشتر است. فاکتورهای مختلفی می تواند ریسک ابتلا به سنگ را افزایش دهد.
در ایالات متحده، احتمال ابتلای افراد سفیدپوست به سنگ کلیه، بیشتر از سیاه پوستان است.
رابطه جنسی نیز نقش دارد. مطابق موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی، مردان، بیشتر از زنان مبتلا به سنگ های کلیه می شوند.
سابقه سنگ کلیه و نیز سابقه خانوادگی سنگ کلیه، می تواند ریسک فرد را افزایش دهد.
سایر فاکتورهای ریسک عبارت اند از:
- از دست دادن آب
- چاقی
- رژیم غذایی حاوی مقادیر بالای پروتئین، نمک یا گلوکوز
- پرکاری پاراتیروئید
- جراحی بایپس معده
- بیماری های التهاب روده ای، که جذب کلسیم را افزایش می دهد
- مصرف داروهایی مثل ادرارآورهای تریامترن، داروهای ضد تشنج و داروهای کلسیمی ضد اسید معده
تشخیص علائم و نشانه های سنگ کلیه
سنگ های کلیه، باعث درد شدید می شوند. علائم سنگ کلیه، ممکن است تا زمان شروع حرکت سنگ به سمت حالب ها، آشکار نشوند.
این درد شدید، کولیک کلیوی نام دارد. ممکن است فرد در یک سمت از کمر یا شکم خود، احساس درد داشته باشد.
در مردان، این درد ممکن است به ناحیه کشاله ران سرایت کند.
درد کولیک کلیوی، به طور مکرر خود را نشان می دهد و از بین می رود، اما می تواند شدید باشد. افراد دارای کولیک کلیوی، بی قرار می شوند.
سایر علائم سنگ کلیه می تواند شامل موارد زیر باشد:
- وجود خون در ادرار (ادرار قرمز، صورتی یا قهوه ای)
- استفراغ
- حالت تهوع
- ادرار بی رنگ یا با بوی نامساعد
- سرد شدن بدن
- تب
- نیاز مکرر به ادرار
- ادرار کردن به میزان کم
در صورت وجود سنگ کلیه کوچک، ممکن است فرد هیچ درد یا علائمی نداشته باشد، زیرا سنگ از طریق مجرای ادراری دفع می شود.
چرا سنگ کلیه می تواند مشکل ساز شوند
سنگ ها همیشه نمی توانند در کلیه بمانند. گاهی، از کلیه وارد حالب ها می شوند. حالب ها، کوچک و ظریف هستند و ممکن است سنگ ها برای عبور روان از حالب به سمت مثانه، بسیار بزرگ باشند.
عبور سنگ ها از حالب می تواند باعث گرفتگی و خراش حالب ها شود. این امر موجب می شود، در ادرار، خون دیده شود.
گاهی اوقات، سنگ ها، جریان ادرار را مسدود می کنند. این اتفاق، انسداد ادراری نام دارد.
انسداد ادراری می تواند باعث عفونت کلیه و آسیب به آن شود.
آزمایش و تشخیص سنگ کلیه
تشخیص سنگ کلیه، نیازمند ارزیابی کامل سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی است. تست های دیگر شامل موارد زیر است:
- تست خون برای کلسیم، فسفر، اسید اوریک و الکترولیت ها
- نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین برای ارزیابی عملکرد کلیه
- آنالیز ادرار برای بررسی بلورها، باکتری ها، گلبول های قرمز و سفید
- آزمایش بر روی سنگ های دفع شده برای تعیین نوع آن ها
تست های زیر می تواند انسداد را مشخص کند:
- تست اشعه ایکس شکمی
- پیلوگرام داخل وریدی
- پیلوگرام رتروگراد
- تست اولتراسوند کلیه (تست ارجح)
- اسکن MRI از شکم و کلیه ها
- سی تی اسکن شکمی
رنگ کنتراست زایی که در سی تی اسکن و IVP استفاده شده است، می تواند بر عملکرد کلیه تاثیرگذار باشد.
اگرچه، برای افرادی عملکرد کلیوی طبیعی دارند، جای هیچ نگرانی نیست.
داروهایی وجود دارند که در ترکیب با رنگ، می توانند پتانسیل آسیب به کلیه را افزایش دهند.
باید اطمینان پیدا کرد که رادیولوژیست، در مورد هرگونه داروی مصرفی، مطلع است.
درمان سنگ کلیه
درمان، بر اساس نوع سنگ تعیین می شود. ادرار می تواند تصفیه شود و سنگ ها برای ارزیابی جمع آوری شوند.
نوشیدن 6 تا 8 لیوان آب در روز، جریان ادرار را افزایش می دهد.
افرادی که دچار کم آبی شده اند یا تهوع و استفراغ شدیدی دارند، ممکن است نیازمند تزریق مایعات باشند.
گزینه های درمانی دیگر عبارت اند از:
دارو
ممکن است برای تسکین درد، نیاز به داروهای مسکن باشد. وجود عفونت، نیازمند درمان با آنتی بیوتیک است.
سایر داروها شامل موارد زیر است:
- الوپورینول (زیلوپریم) برای سنگ های اوریک اسید
- ادرارآورهای تیازید، برای جلوگیری از تشکیل سنگ های کلسیمی
- سدیم بی کربنات یا سدیم سیترات، برای کاهش اسیدیته ادرار
- محلول های فسفری برای جلوگیری از تشکیل سنگ های کلسیمی
- ایبوپروفن (ادویل) برای درد
- استامینوفن (تایلنول) برای درد
- ناپروکسن سدیم (الیو) برای درد
سنگ شکنی
سنگ شکنی برون اندامی به کمک امواج شوک از امواج صوتی برای شکستن سنگ های بزرگ استفاده می کند تا آن ها بتوانند آسان تر از حالب ها به سمت مثانه حرکت کنند.
این روش می تواند ناخوشایند باشد و ممکن است نیاز به بیهوشی سبک داشته باشد.
این فرآیند می تواند باعث ایجاد کبودی روی شکم یا کمر و خونریزی در اطراف کلیه و اندام های مجاور شود.
جراحی کانالی (نفرولیتوتومی از طریق پوست)
جراح، سنگ ها را از طریق یک برش کوچک در کمر، خارج می کند. تحت شرایط زیر، ممکن است یک فرد نیاز به این عمل داشته باشد:
- سنگ ها باعث انسداد و عفونت شوند یا به کلیه ها آسیب برسانند
- سنگ، بیش از حدی رشد کرده است که بتواند دفع شود
- درد قابل تحمل نباشد
اورتروسکوپی
زمانی که سنگ، در حالب یا مثانه گیر کرده باشد، ممکن است پزشک از یک ابزار به نام اورتروسکوپ برای برداشتن آن استفاده کند.
سیم کوچکی به همراه یک دوربین، از مجرای ادراری وارد می شود و به مثانه میرسد.
سپس پزشک از یک قفسه کوچک برای گیر انداختن سنگ و خروج آن استفاده می کند.
پس از آن، سنگ برای آنالیز به آزمایشگاه فرستاده می شود.
پیشگیری از سنگ کلیه
مصرف آب کافی، یک اقدام پیشگیرانه کلیدی است. کلینیک الهام، نوشیدن آب کافی به میزان حداقل 6 لیوان آب در روز را توصیه می کند.
توسط اپلیکیشن زیر می توانید میزان مصرف آب در روز را کنترل کنید و در مواقع منظم با دریافت اعلان یا نوتیفیکیشن خود را مستلزم به نوشیدن آب کنید.
دانلود اپلیکیشن یادآوری نوشیدن آب از گوگل اپ استور
افزایش میزان ادرار خروجی، به شستشوی کلیه ها کمک می کند.
افراد می توانند آب میوه را جایگزین آب کنند تا مصرف مایعات را افزایش دهند.
اگر سنگ ها با سطح پایین سیترات مرتبط هستند، شربت های سیترات می تواند به پیشگیری از تشکیل سنگ کمک کند.
خوردن غذاهای غنی از اگزالات در حد متعادل و کاهش استفاده از نمک و پروتئین های حیوانی نیز می تواند ریسک سنگ کلیه را پایین آورد.
ممکن است پزشک، داروهایی برای کمک به جلوگیری از تشکیل سنگ های کلسیمی و اوریک اسیدی تجویز کند.
اگر فردی سنگ کلیه داشته است یا ریسک ابتلا به سنگ کلیه داشته باشد، باید با پزشک خود صحبت کند و پیرامون بهترین روش های پیشگیری گفتگو کنند.
بیشتر بخوانید: انواع بیماری های اورولوژی
کلینیک اورولوژی الهام واقع در شهرک غرب با بهره گیری از پزشکان متخصص و فوق تخصص اورولوژی خدمات درمانی متعدد و وابسته به آن را به بهترین نحو انجام می دهد.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
جهت دریافت نوبت از متخصص اورولوژی هم اکنون با کلینک الهام تماس بگیرید.
