پروستاتکتومی چیست؟ انواع، هدف، ریسک‌ها و ریکاوری
پروستاتکتومی عملی است که در آن اورولوژیست پروستات را جهت درمان سرطان پروستات و هیپرپلازی خوش خیم پروستات برمی دارد. دو نوع پروستاتکتومی شامل پروستاتکتومی ساده و رادیکال است. خطرات این عمل عبارتند از بی اختیاری ادرار، اختلال نعوظ و خطرات مرتبط با جراحی. اکثر بیماران بعد از ۴ تا ۱۰ هفته بهبود می یابند.
پروستاتکتومی چیست؟
پروستاتکتومی نوعی جراحی است که در آن پزشک همه یا بخشی از پروستات را برمی دارد. پروستات غده ای کوچک است که بخشی از سیستم تولید مثل مردان به شمار می آید. پروستات میزراه را احاطه می کند که مسیر خروج ادرار و مایع منی است.
در زمان انزال مایع منی از پروستات وارد میزراه شده و عضلات اطراف میزراه منقبض می شوند. سپس منی در زمان ارگاسم از مجرای ادرار خارج می شود.
انواع پروستاتکتومی
دو نوع پروستاتکتومی اصلی وجود دارد:
پروستاتکتومی ساده
غده پروستات دو بخش دارد: بخش داخلی که با افزایش سن بزرگ شده و بخش خارجی که پوشش بخش داخلی را تشکیل می دهد.
در واقع بخش داخلی مثل میوه پرتقال و بخش خارجی حکم پوست پرتقال را دارد. در زمان انجام پروستاتکتومی ساده، جراح برش عمودی در پایین شکم می زند و بخش داخلی پروستات را از طریق این برش برمی دارد.
بخش خارجی به همان صورت باقی می ماند. بخش داخلی با اسکوپ برداشته می شود و بخش خارجی دست نخورده به همان شکل می ماند.
ممکن است این عمل از طریق لاپاروسکوپی انجام شود. جراحی لاپاروسکوپی کمتر تهاجمی بوده و پزشک ۲ تا ۴ برش کوچک حدود ۱ سانتی متری روی شکم می زند.
سپس میله ای باریک با دوربین (لاپاروسکوپ) وارد برش شده و پزشک از طریق دوربین داخل شکم را می بیند. ابزارهای جراحی از سایر برش ها وارد بدن می شوند و بخش داخلی پروستات برداشته می شود.
پروستاتکتومی رادیکال
در این شیوه جراح کل غده پروستات را برمی دارد. همچنین چربی و بافت اطراف پروستات هم برداشته می شود که شامل کیسه های اسپرم (غددی که به انزال کمک می کنند) و غدد لنفاوی است.
سپس جراح میزراه و لوله منی بر را به مثانه با بخیه مجدد وصل می کند. پروستاتکتومی رادیکال جراحی باز است و گاهی با لاپاروسکوپی هم انجام می شود.
در جراحی پروستاتکتومی باز، جراح برش عمودی بین ناف و استخوان عانه می زند تا پروستات را بردارد.
در شیوه لاپاروسکوپی چندین برش کوچک زده شده و لاپاروسکوپ وارد بدن می شود. جراحی لاپاروسکوپی رباتیک هم یکی دیگر از شیوه‌ها است که با کمک ربات صورت می گیرد.
بازوی ربات توسط جراح هدایت شده و به نقاط غیرقابل دسترسی بدن می رود. این دو شیوه در مقایسه با پروستاتکتومی باز بسیار غیر تهاجمی هستند.
پروستاتکتومی رادیکال single port هم شیوه دیگری است که در آن با کمک ربات، ابزارهای جراحی از طریق برشی کوچک در پایین شکم وارد بدن می شوند.
این تکنیک جدید در مقایسه با پروستاتکتومی سنتی و رباتیک بسیار کم تهاجمی است. همچنین دوران نقاهت کوتاه تری هم دارد و اسکار کمتری ایجاد می شود.
آیا پروستاتکتومی جراحی ای بزرگ به حساب می آید؟
بله پروستاتکتومی معمولاً عملی بزرگ به حساب می آید. در این عمل کل یا بخشی از پروستات برداشته می شود.
برخی تکنیک های جراحی از سایرین کمتر تهاجمی هستند که جراح همه این تکنیک ها را توضیح داده و بهترین را طبق شرایط فرد توصیه می کند.
پروستاتکتومی جراحی ای بزرگ است و پزشک آن را برای افراد سالم بدون مشکل قلب و ریه که تحمل جراحی دارند در نظر می گیرد.
چه کسی به پروستاتکتومی احتیاج دارد؟
پزشک اغلب پروستاتکتومی رادیکال را جهت درمان سرطان پروستات توصیه می کند. ممکن است پروستاتکتومی ساده در صورت انسداد میزراه توسط پروستات (هیپرپلازی خوش خیم پروستات) انجام شود.
پروستاتکتومی چقدر رایج است؟
این عمل برای درمان سرطان پروستاتی که هنوز به بیرون از پروستات نرسیده بسیار رایج است. پزشکان هر ساله در آمریکا نود هزار جراحی پروستاتکتومی انجام می دهند. سرطان پروستات دومین سرطان رایج بعد از سرطان پوست است که مردان را درگیر می کند.
از هر ۸ مرد یک مورد با متوسط سن ۶۶ سال به سرطان پروستات مبتلا می شود.
زندگی بدون پروستات ممکن است؟
بله مشکلی در ادامه زندگی بدون غده پروستات وجود ندارد.
برداشتن پروستات چه فایده ای دارد؟
برداشتن پروستات سرطان پروستات را رفع می کند و بعد از درمان باز هم می توانید رابطه جنسی داشته باشید. نعوظ کمی مشکل خواهد بود و ممکن است با ارگاسم مایع منی اندک یا هیچ مایعی وجود نداشته باشد.
قبل از پروستاتکتومی چه می شود؟
قبل از عمل با پزشک ملاقات می کنید تا نوع پروستاتکتومی مشخص شود یعنی ساده باشد یا رادیکال. سلامت کلی بدن توسط پزشک ارزیابی شده و دمای بدن، نبض و فشار خون اندازه گیری می شود.
در صورت مصرف هرگونه داروی بدون نسخه به پزشک اطلاع دهید حتی داروهای گیاهی، آسپرین و داروهای ضد التهابی.
هرگونه آلرژی را به اطلاع پزشک برسانید از جمله آلرژی های دارویی، حساسیت به پاک کننده های پوست مثل یودین یا الکل ایزوپروپیل، لاتکس و غذاها.
توصیه های مربوط به غذاها و نوشیدنی ها قبل از پروستاتکتومی به فرد می شود که طبق آن باید از نیمه شب قبل از عمل دیگر چیزی نخورد.
فقط داروها را با جرعه اندکی آب می توانید میل کنید.
در طول پروستاتکتومی چه می شود؟
تیمی از پزشکان متخصص پروستاتکتومی را انجام می دهند یعنی:
- اورولوژیست
- متخصص بیهوشی
- پرستاران
متخصص بیهوشی فرد را تحت بیهوشی عمومی قرار داده سپس سوند وصل می شود. روند عملیات طبق نوع آن متفاوت است یعنی پروستاتکتومی باز یا رباتیک.
پروستاتکتومی باز
در طی این عمل اورولوژیست از چاقوی استریل و تمیزی (اسکالپل) برای ایجاد برش عمودی بین ناف استخوان عانه استفاده می کند.
در بعضی موارد پزشک برش را در ناحیه پرینه می زند که زیاد رایج نیست. برش معمولا بین ۱۵ تا ۳۰ سانتی متر بوده و برش بزرگتر باعث دید بهتر پزشک از پروستات و بافت های اطراف آن می شود.
این برش با بخیه بسته خواهد شد. ممکن است دِرِن جراحی جهت تخلیه خون یا مایعات درون بدن برای چند روز تعبیه شود. برداشتن درن دردناک نیست و نیاز به بیهوشی یا بی حسی ندارد.
پروستاتکتومی رباتیک
در این شیوه اورولوژیست از اسکالپل برای ایجاد برشی کوچک (single port) یا چندین برش کوچک استفاده می کند. این برش ها حدود ۷ سانتی متر هستند. سپس لاپاروسکوپی و تجهیزات رباتیک وارد این برش ها می شوند.
سپس اورولوژیست غده پروستات و کیسه منی را برمی دارد و بعد میزراه را به مثانه دوباره وصل می کند.
ممکن است غدد لنفاوی برداشته و برای سرطان بررسی شوند. به محض اتمام عمل، برش های شکم بخیه می خورند و درن وصل می شود.
پروستاتکتومی چقدر طول می کشد؟
این عمل حدود دو تا چهار ساعت به طول می انجامد.
بیتر بخوانید : 4 مشکل رایج پروستات در مردان چیست؟
بعد از پروستاتکتومی چه می شود؟
بعد از پروستاتکتومی پزشک روی بخیه را با چسب یا باند می پوشاند. تزریق ماده بیهوشی متوقف شده و طی چند دقیقه فرد به هوش می آید.
سپس به اتاق ریکاوری منتقل شده تا وضعیت کلی بدن او نظارت شود. بعد از به هوش آمدن، جهت رفع درد مسکن تزریق خواهد شد.
پروستاتکتومی رباتیک درد کمتری دارد. بیهوشی معمولا تهوع را به دنبال داشته و برای رفع آن دارو تزریق خواهد شد. باید برای یک تا دو روز بعد از جراحی غذاهای شل و رقیق بخورید. روز بعد از جراحی باید از تخت پایین آمده قدم بزنید.
راه رفتن به بهبودی سریع تر کمک می کند و باعث جریان یافتن بهتر خون در بدن می شود. همچنین مانع از لختگی خون در پاها، پنومونی و سایر عوارض خواهد شد.
تقریبا اکثر افراد بعد از عمل به سوند احتیاج دارند. طول مدت مصرف سوند بستگی به نوع جراحی و زمان بهبودی میزراه دارد. در پروستاتکتومی ساده سوند برای دو تا سه روز باقی می ماند. برای پروستاتکتومی رادیکال ۱۰ تا ۱۴ روز به سوند احتیاج خواهد بود.
با تشخیص پزشک و بهبود شرایط اجازه ترخیص بیمار داده می شود. برخی افراد همان روز جراحی به منزل می روند اما سایرین ممکن است ۲ یا چند روز در بیمارستان بمانند.
بهتر است فردی را به عنوان همراه با خود به بیمارستان ببرید تا چند روز از شما مراقبت کند.
بعد از عمل تا هفته ها احساس خستگی می کنید و باید از بلند کردن اجسام سنگین، انجام ورزش های کششی تا بهبودی محل بخیه ها اجتناب کنید. پزشک داروهایی هم تجویز خواهد کرد از جمله مسکن، ملین، آنتی بیوتیک و رقیق کننده خون.
بعد از پروستاتکتومی تا چه مدت باید در بیمارستان ماند؟
مدت زمان معمول یک تا دو روز است. عده ای همان روز عمل به منزل می روند. تعداد روز اقامت در بیمارستان برای پروستاتکتومی باز حدود سه تا چهار روز است.
مزایای پروستاتکتومی چیست؟
مهم ترین مزیت پروستاتکتومی درمان سرطان پروستات و هیپرپلازی خوش خیم پروستات است. سرطان پروستات مخصوصا نوع پیشرفته آن ممکن است بدون درمان به مرگ بیانجامد.
خطر سرطان پروستات بدون درمان از خطر عمل پروستاتکتومی بسیار بیشتر است.
خطرات و عوارض پروستاتکتومی چیست؟
تمامی عمل های جراحی خطراتی به همراه دارند. برخی از خطرات پروستاتکتومی عبارتند از:
- خطرات بیهوشی
- مشکل در بهبودی
- نیاز احتمالی به انتقال خون
- عفونت
- لختگی خون (هماتوم)
- تجمع مایع در محل جراحی (سروما)
- بی اختیاری ادرار
- اختلال نعوظ
- انزال اندک یا عدم انزال بعد از ارگاسم
- آتروفی آلت تناسلی (به علت کاهش عملکرد نعوظ)
- افسردگی
زندگی بعد از برداشتن پروستات چگونه تغییر می کند؟
بی اختیاری ادرار بعد از پروستاتکتومی در اکثر افراد مشاهده شده است. میزان بروز بی اختیاری در پروستاتکتومی رادیکال بسیار بیشتر از پروستاتکتومی ساده است.
انواع بی اختیاری عبارتند از:
- بی اختیاری اضطرار که نیاز ناگهانی و غیر قابل کنترل برای دفع ادرار است.
- بی اختیاری استرسی که دفع غیر ارادی ادرار در زمان عطسه، سرفه و خنده به شمار می آید
- بی اختیاری مرتبط با ارگاسم که حین برانگیختگی جنسی دچار نشت ادرار می شوید. ممکن است با ارگاسم هم دفع ادرار صورت بگیرد.
بسیاری از افراد بعد از برداشتن سوند کنترل خوبی در جریان ادرار خود دارند. برخی هم برای چند هفته دچار نشت ادرار می شوند.
معمولاً طی ۶ تا ۱۲ هفته بعد از عمل کنترل ادرار کامل به دست می آید. رابطه جنسی بعد از عمل حدود ۴ تا ۶ هفته بعد از جراحی بدون مشکل خواهد بود.
بیشتر بخوانید : 6 خوراکی و غذا برای سلامت پروستات در مردان
آیا بعد از پروستاتکتومی نعوظ صورت می گیرد؟
مشکل نعوظ بعد از پروستاتکتومی ساده برای هیپرپلازی خوش خیم پروستات زیاد رایج نیست اما تقریباً همه افراد بعد از پروستاتکتومی رادیکال دچار اختلال نعوظ می شوند.
اختلال نعوظ به علت کبودی و آسیب عصب های مسئول نعوظ در نزدیکی غده پروستات ایجاد می شود. گاهی اوقات پزشک بخشی یا همه عصب ها را جهت درمان سرطان پروستات برمی دارد.
اکثر افراد برای ماه ها بعد از پروستاتکتومی نعوظ را تجربه نمی کنند حتی اگر پزشک عصب ها را نگه داشته باشد.
عملکرد نعوظ باید به مرور و طی شش ماه بعد از عمل بهبود یابد. گاهی دو سال کامل برای نعوظ سخت و مناسب و عملکرد صحیح جنسی زمان احتیاج است.
حتی اگر بعد از عمل موفق به نعوظ نشدید، می توانید ارگاسم و حس پذیری قبل را داشته باشید. شروع فعالیت جنسی بعد از بازیابی کنترل جریان ادرار جهت حفظ جریان خون در آلت تناسلی بسیار مهم است.
حفظ جریان خون در این عضو به پیشگیری از فیبروز کمک می کند. در فیبروز، بافت اسکار بعد از جراحی ضخیم می شود بنابراین نعوظ مشکل خواهد شد.
درمان ها جهت بازیابی نعوظ عبارتند از:
- داروهای مهارکننده PDE-5
- تزریق آمپول
- وسایل و تجهیزاتی همچون وکیوم
دوران نقاهت چقدر است؟
اکثرا حدود ۸ هفته بعد از جراحی می توانند فعالیت های نرمال خود را انجام دهند. دوران نقاهت بعد از پروستاتکتومی رباتیک کوتاه تر است. بیشتر افراد قادر هستند که طی ۴ تا ۶ هفته به فعالیت های همیشگی خود برگردند.
این زمان بستگی به نوع پروستاتکتومی، سابقه سلامت فرد و سایر بیماری های او دارد.
چه زمانی به کار برمی گردم؟
این مسئله بستگی به نوع شغل فرد دارد. تقریباً دو تا سه هفته بعد از پروستاتکتومی می توانید به کار خود برگردید. اگر شغل فیزیکی با فعالیت های سنگین دارید احتمالاً باید ۴ تا ۶ هفته صبر کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
باید روزی را برای ملاقات مجدد با پزشک در نظر بگیرید. در روز ویزیت، بخیه ها و وضعیت روند بهبودی زخم بررسی می شود.
اگر درن جراحی داشته باشید برداشته می شود. در صورتی که پروستات را به علت سرطان برداشته اید باید تست های منظم غربالگری بدهید که شامل تست آنتی ژن اختصاصی پروستات برای چندین بار طی سال اول بعد از عمل می شود.
اگر سطح این آنتی ژن بعد از عمل افزایش پیدا کرد آزمایش های بیشتر و تصویربرداری تجویز خواهد شد.
اگر هر گونه علائم غیر طبیعی مشاهده کردید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید از جمله:
- خونریزی شدید در محل بخیه
- ترشحات با رنگ غیر طبیعی از ناحیه بخیه
- تب ۳۸ درجه یا بالاتر
- عفونت
- بوی بد اطراف ناحیه برش خورده
- جدا شدن بخیه ها
- درد زیاد
برای سرطان پروستات پرتودرمانی بهتر است یا پروستاتکتومی؟
پرتودرمانی شکل دیگری از درمان سرطان است. در این شیوه پزشک از پرتو برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می کند. خطرات و عوارض پرتو درمانی برای درمان سرطان پروستات وجود دارد. یکی از این عوارض اختلال نعوظ است.
بی اختیاری در پرتو درمانی کمتر اتفاق می افتد. پرتو درمانی باعث تحریک مثانه و مقعد می شود که شدت های مختلفی دارد. ممکن است به محض توقف پرتو درمانی این مشکل از بین برود اما گاهی اوقات تا سال ها هم ادامه دارد.
پرتو درمانی سرپایی بوده و بلافاصله به منزل برمی گردید. پروستاتکتومی هم سرپایی بوده و هم به بستری نیاز دارد که بستگی به نوع عمل دارد.
اکثر انواع پرتو درمانی باید پنج روز در هفته انجام شود. پروستاتکتومی و دوران نقاهت آن شدید بوده و به چهار هفته زمان جهت استراحت در منزل نیاز است.
پروستاتکتومی و پرتودرمانی هر دو درمان های موثری برای سرطان پروستات هستند. درباره بهترین شیوه درمانی مناسب وضعیت خود با پزشک مشورت کنید. اگر در تهران هستید برای دریافت نوبت پزشک اورولوژی با کلینیک اورولوژی الهام تماس بگیرید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری برای درمان زائده های پوستی، با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینک : 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.