درمان شب ادراری + علائم ، علل و پیشگیری آن
شب ادراری یا همان بی اختیاری ادرار شبانه، دفع غیر ارادی ادرار حین خواب، بعد از سنی است که خشک ماندن بستر در شب از کودک انتظار می رود.
شلوار و ملحفه های خیس و کودک خجالت زده، تصاویر آشنایی برای اکثر افراد هستند.
این بیماری نشانه عدم آموزش صحیح استفاده از توالت نیست. شب ادراری اغلب بخشی طبیعی از مراحل رشد کودک است.
در کل این بیماری قبل از هفت سالگی جای نگرانی ندارد. در این سن کودک هنوز درگیر کنترل مثانه خود در شب است.
اگر شب ادراری ادامه پیدا کرد، این مشکل را با درک و صبوری حل کنید. تغییر در سبک زندگی، آموزش مثانه و دستگاه هشدار دهنده ین بیماری و گاهی اوقات داروها بی اختیاری ادرار شبانه را کمتر می کنند.
علائم شب ادراری کودکان
اکثر کودکان تا سن ۵ سالگی آموزش توالت رفتن را دیده اند اما هیچ تاریخ مشخصی برای کنترل کامل مثانه وجود ندارد.
بین سن ۵ تا ۷ سالگی، این بیماری برای برخی کودکان مشکلی دردسر ساز باقی می ماند. بعد از هفت سالگی تعداد کمی از کودکان هنوز هم جای خود را خیس می کنند.
زمان مراجعه به پزشک
اکثر موارد این بیماری خود به خود بهبود می یابند اما برخی نیازمند دریافت کمک حرفه ای هستند.
در سایر موارد، این بیماری ممکن است نشانه ای از مشکلی نهفته و زمینه ای باشد که نیازمند توجه پزشکی خواهد بود.
با پزشک کودک خود مشورت کنید اگر:
- کودک هنوز هم تا بعد از هفت سالگی تشک خود را خیس می کند
- کودک بعد از چند ماه خشک بودن شبانه، دوباره دچار بی اختیاری ادرار شبانه شده
- این بیماری با درد حین دفع ادرار، عطش غیرعادی، ادرار صورتی یا قرمز، یبوست یا خروپف همراه باشد
علل بروز شب ادراری
هیچ کس علت دقیق بی اختیاری ادرار شبانه را نمی داند اما عوامل مختلفی دخیل هستند از جمله:
- مثانه کوچک : شاید مثانه کودک به قدر کافی رشد نکرده و نمی تواند ادرار شب را نگه دارد.
- عدم تشخیص پر شدن مثانه : گر عصب های کنترل کننده مثانه دیر کامل شوند، مثانه پر شده کودک را مطلع نخواهد کرد، مخصوصا اگر در خواب عمیق باشد.
- عدم تعادل هورمون ها : بدن برخی کودکان به قدر کافی هورمون آنتی دیورتیک برای کاهش تولید ادرار شبانه ترشح نمی کند.
- عفونت دستگاه ادراری : این عفونت، کنترل ادرار برای کودک را سخت خواهد کرد. علائم و نشانه ها شامل این بیماری، تکرر ادرار، ادرار صورتی یا قرمز و درد حین دفع ادرار است.
- آپنه خواب : گاهی اوقات این بیماری نشانه ای از آپنه انسدادی خواب است. یعنی بیماری ای که در آن تنفس کودک در طول خواب قطع می شود.
بیشتر بخوانید : مثانه عصبی چیست + راه تشخیص و درمان
علت آن اغلب لوزه های بزرگ و ملتهب است. سایر علائم عبارتند از: خروپف و خواب آلودگی در طول روز.
- دیابت : برای کودکی که معمولا در طول شب خشک است، بی اختیاری ادرار شبانه می تواند اولین علامت دیابت باشد. سایر علائم عبارتند از: دفع حجم زیادی از ادرار به یکباره، عطش مداوم، خستگی و کاهش وزن به رغم اشتهای بالا
- یبوست مزمن : عضلاتی که برای دفع ادرار و مدفوع به کار می روند یکسان هستند. وقتی یبوست طولانی مدت باشد این عضلات از کار افتاده و منجر به بی اختیاری ادرار شبانه خواهد شد.
- مشکل ساختاری در دستگاه ادراری یا سیستم عصبی : شب ادراری به ندرت مرتبط با نقصی در سیستم عصبی یا ادراری کودک است.
عوامل پرخطر
این بیماری هر فردی را می تواند درگیر کند اما در پسران دو برابر بیشتر از دختران رایج است.
عوامل مختلفی با افزایش خطر بروز این بیماری مرتبط هستند از جمله:
- اضطراب و استرس: وقایع استرس زا مثل تولد نوزاد جدید در خانواده، ورود به مدرسه ای تازه یا دوری از خانواده، بی اختیاری ادرار شبانه را افزایش می دهند.
- سابقه خانوادگی : اگر یکی از والدین و یا هر دو در کودکی سابقه بی اختیاری ادرار شبانه داشته اند، شانس بروز این مشکل در کودک بسیار بیشتر خواهد شد.
- کمبود توجه و تمرکز / اختلال بیش فعالی (ADHD) : این بیماری در کودکان دارای این مشکل بسیار رایج تر است.
عوارض شب ادراری
این بیماری بدون علت فیزیکی، هیچ خطر خاصی برای سلامت ایجاد نخواهد کرد. با این وجود، این بیماری شبانه مشکلاتی برای کودک به وجود می آورد از جمله:
- احساس خجالت و گناه که منجر به عزت نفس پایین خواهد شد
- از دست دادن فرصت هایی جهت انجام فعالیت های اجتماعی مثل خوابیدن در منزل دوستان و رفتن به اردو
- حساسیت پوستی روی باسن و ناحیه تناسلی کودک مخصوصا اگر با لباس زیرِ خیس بخوابد
تشخیص شب ادراری
طبق شرایط موجود، پزشک موارد زیر را جهت شناسایی علت زمینه ای این بیماری و تعیین نوع آن انجام خواهد داد:
- معاینه بالینی
- تحلیل علائم، بررسی میزان مایع دریافتی توسط کودک، سابقه پزشکی، عادات دفع ادرار و مدفوع و مشکلات مرتبط با این بیماری
- آزمایش ادرار برای بررسی علائم عفونت و دیابت
- عکس اشعه ایکس یا سایر تصویربرداری های کلیه ها یا مثانه برای بررسی ساختار دستگاه ادراری
- سایر انواع تست های دستگاه ادراری یا ارزیابی ها طبق نیاز
بیشتر بخونید : آیا تکرر ادرار نشانه دیابت است؟
درمان شب ادراری
این بیماری در اکثر کودکان خود به خود بهبود می یابد. اگر درمان نیاز باشد، می تواند بر پایه بررسی گزینه های پیشنهادی پزشک و انتخاب بهترین گزینه طبق شرایط موجود باشد.
اگر کودک به علت بی اختیاری ادرار شبانه گاه و بیگاه خجالت نکشیده و اذیت نمی شود، تغییر سبک زندگی مثل اجتناب از مصرف کافئین و محدود سازی مصرف مایعات از عصر به بعد موثر خواهد بود.
اگر تغییر سبک زندگی موفقیت آمیز نبوده و اگر کودک نگران این بیماری است، درمان های دیگری انجام خواهد شد.
علل زمینه ای شب ادراری مثل یبوست یا آپنه خواب باید قبل از سایر درمان ها حل شود.
گزینه های درمانی این بیماری احتمالا شامل هشداردهنده این بیماری و دارو درمانی خواهد بود.
دستگاه هشدار دهنده شب ادراری
وسیله ای کوچک و باتری خور که بدون نسخه در دسترس است و به تشک حساس به رطوبت و یا شلوار کودک وصل می شود.
در صورت وجود رطوبت، زنگ هشدار به صدا در می آید. معمولا با شروع ادرار، زنگ به صدا درآمده، کودک بیدار می شود و ادامه ادرار را در سرویس بهداشتی دفع خواهد کرد.
اگر خواب کودک سنگین است، فرد دیگری صدای زنگ را شنیده و کودک را بیدار می کند. با استفاده از هشدار دهنده باید وقت کافی هم به کودک بدهید.
معمولا یک تا سه ماه طول می کشد تا هرگونه پاسخ مناسب دریافت شود و ۱۶ هفته برای حصول نتیجه، زمان نیاز است.
هشدار دهنده رطوبت برای بسیاری از کودکان مفید است. این دستگاه عوارضی ندارد و راه حلی طولانی مدت در مقایسه با دارو درمانی خواهد بود.
دارو درمانی
به عنوان آخرین گزینه، پزشک داروهایی برای دوره ای کوتاه مدت جهت توقف این بیماری تجویز خواهد کرد.
انواع خاصی از داروها عبارتند از:
داروی کاهنده ادرار در شب
داروی دسموپرسین تولید ادرار شبانه را کاهش می دهد. اما مصرف نوشیدنی های بسیار به همراه این دارو مشکلاتی ایجاد خواهد کرد.
در صورت بروز مشکلاتی مثل تب، اسهال و تهوع مصرف دارو باید قطع شود. دستورالعمل های مرتبط با استفاده از دارو را رعایت کنید.
دسموپرسین به شکل قرص خوراکی و فقط برای کودکان بالای ۵ سال استفاده می شود. اسپری بینی (مثل نوکتیوا) به علت عوارض جانبی زیادی که دارد دیگر توصیه نمی شود.
آرام سازی مثانه
اگر مثانه کودک کوچک است، داروهای آنتی کولینِرژیک مثل اوکسیبوتینین (تیتروپان XL) به کاهش انقباضات و افزایش ظرفیت مثانه کمک می کنند.
این دارو معمولاً همراه با سایر داروها استفاده شده و درصورت عدم تاثیر سایر درمان ها، توصیه خواهد شد.
گاهی اوقات ترکیبی از چند دارو موثرتر است. هیچ تضمینی وجود ندارد که داروها این مشکل را درمان کنند.
معمولاً این بیماری وقتی ادامه پیدا می کند که داروها متوقف شوند. بهبود خود به خودی این بیماری در کودکان مختلف متفاوت است.
سبک زندگی و درمان های خانگی شب ادراری
تغییرات کمک کننده عبارتند از:
محدود سازی مصرف مایعات از بعد از ظهر به بعد
مصرف کافی مایعات بسیار مهم است. بنابراین نیازی به محدود سازی مصرف مایعات در روز وجود ندارد.
مصرف نوشیدنی در صبح و ظهر از عطش عصرگاهی و شبانه می کاهد. اگر کودک ورزش می کند به مایعات زیاد نیاز دارد.
- از نوشیدنی ها و غذاهای کافئین دار بپرهیزید . مایعات کافئین دار در هر زمان از روز نباید توسط کودک استفاده شوند. چون کافئین مثانه را به شدت تحریک می کند.
- ادرار دو مرحله ای قبل از رفتن به رختخواب . ادرار دو مرحله ای در واقع دفع ادرار قبل از رفتن به رختخواب و سپس قبل از به خواب رفتن است. به کودک بگویید تا در طول شب در صورت نیاز به دفع ادرار می تواند از خواب بیدار شود. از چراغ خواب های کوچک استفاده کنید تا مسیر اتاق به سرویس بهداشتی روشن شود.
- استفاده از سرویس بهداشتی در طول روز را تشویق کنید . در طول روز و عصر از کودک بخواهید هر دو ساعت یک بار ادرار کند.
- پیشگیری از حساسیت پوستی . برای پیشگیری از حساسیت پوستی ناشی از زیرپوش خیس، از کودک بخواهید هر روز صبح باسن و ناحیه تناسلی خود را بشوید.
شاید بهتر باشد قبل از خواب روی این نواحی از کرم های مخصوص استفاده کند. از پزشک بخواهید پماد مخصوصی را تجویز کند.
داروهای جایگزین
برخی افراد، داروهای جایگزین یا مکمل را برای درمان این بیماری به کار می برند.
برای روش هایی مثل هیپنوتیزم، طب سوزنی، کایروپراکتیک و هربال تراپی مدارک کافی حاکی از تاثیر آنها در کاهشاین بیماری وجود ندارد.
قبل از انجام هر درمان تکمیلی یا جایگزین با پزشک کودک در ارتباط باشید. درباره ایمنی این روش ها با پزشک مشورت کرده و مطمئن شوید با داروهای دیگر تداخلی نداشته باشند.
حمایت
قطعا کودک برای عصبانی کردن والدین، جای خود را خیس نمی کند. پس صبور باشید و با یکدیگر راه حلی برای آن پیدا کنید.
درمان های موثر، استراتژی های مختلفی را در بر می گیرند و برای موفقیت نیازمند درمان هستند.
نسبت به احساسات کودک حساس باشید
اگر کودک مضطرب و پر استرس است، او را تشویق به نشان دادن احساساتش کنید.
وقتی کودک احساس آرامش و امنیت کرد، شب ادراری کمتر مشکل زا خواهد بود. در صورت لزوم با پزشک کودکان درباره استراتژی های غلبه بر استرس صحبت کنید.
برنامه ریزی برای پاکسازی راحت
ملحفه های کودک را با کاوری نایلونی بپوشانید. زیر پوشی ضخیم و جاذب در شب برای کودک استفاده کنید تا ادرار را جذب کند.
ملحفه و لباس های اضافی و تمیز را در دسترس قرار دهید. استفاده طولانی مدت از پوشاک را حذف کنید.
از کودک بخواهید کمک کند
در صورت لزوم، از کودک بخواهید لباس های خیس خود را با نظارت شما بشوید.
قبول مسئولیت برای این بیماری احتمالا به کودک جهت ارائه کنترل بیشتر موقعیت خود کمک خواهد کرد.
تشویق تلاش های کودک
شب ادراری غیر ارادی است. بنابراین نباید کودک را تنبیه کرد. از خواهر و برادر کودک بخواهید او را به خاطر این بیماری مسخره نکنند.
درعوض کودک را تشویق به انجام کارهای روتین قبل از خواب و شستشوی لباس ها بعد از این بیماری کنید.
استیکر های تشویقی جهت ایجاد انگیزه برای کودک به کار ببرید.
بیشتر بخوانید : بی اختیاری ادرار و آشنایی کامل با آن
آمادگی برای ملاقات با پزشک
احتمالاً باید پزشک متخصص اطفال را ملاقات کنید. اگرچه او شما را به اورولوژیستی که تخصص اختلالات اداری دارد ارجاع می دهد (اورولوژیست کودکان یا نفرولوژیست کودکان).
در اینجا اطلاعاتی برای کمک به والدین برای روز ملاقات با پزشک آورده شده است. قبل از ملاقات لیستی از موارد زیر تهیه کنید:
- هر علامت کوچک و بزرگ از جمله آنهایی که به نظر به این عارضه غیر مرتبط می آیند. دفترچه ای از دفعات این بیماری کودک و مراجعه به سرویس بهداشتی درست کنید.
وقتی کودک به توالت می رود و یا احساس نیاز ضروری به دفع ادرار دارد و همچنین میزان مایعات دریافتی هم باید یادداشت شوند.
- اطلاعات مهم از جمله استرس های اصلی و مهم زندگی یا تغییرات اخیر در زندگی
- هر گونه سابقه خانوادگی شب ادراری در والدین و خواهر و برادر کودک
- تمامی داروها، ویتامین ها، داروهای گیاهی و مکمل ها و دوز های مصرفی توسط کودک
سوالاتی که قرار است بپرسید
برخی سوالات عبارتند از:
- علت شب ادراری در کودک من چیست؟
- چه زمانی از شب ادراری خلاص می شود؟
- چه درمان هایی در دسترس بوده و کدام را پیشنهاد می کنید؟ آیا عوارضی هم دارند؟
- آیا روش جایگزینِ درمانی برای روش اولیه پیشنهادی وجود دارد؟
- آیا بروشور یا وبسایت خاصی برای افزایش اطلاعات من پیشنهاد می کنید؟
سوالاتی که پزشک می پرسد:
- آیا سابقه خانوادگی شب ادراری دارید؟
- آیا کودک همیشه شب ادراری دارد یا اخیرا شروع شده است؟
- کودک هر چند وقت یکبار جای خود را خیس می کند؟
- آیا دوره زمانی خاصی هست که طی آن کودک تخت خود را خیس نمی کند؟
- آیا کودک در طول روز خشک است؟
- آیا کودک دفع بی اختیار مدفوع هم دارد؟
- آیا کودک حین دفع ادرار درد یا علائم دیگری دارد؟
- آیا کودک دچار تغییرات بزرگی در زندگی یا استرس شده است؟
- اگر طلاق گرفته اید کودک در منزل هر دوی شما زندگی می کند؟ آیا شب ادراری در منزل هر دوی شما رخ می دهد؟
- واکنش شما به شب ادراری کودک چیست؟
شب ادراری یا همان بی اختیاری ادرار شبانه یکی از مشکلاتی است که برخی از کودکان به آن دچار هستند و باعث خجالت کودک می شود. برای درمان شب ادراری به کلینیک تخصصی اورولوژی الهام مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری برای درمان زائده های پوستی، با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینک : 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
