چه زمانی به دیالیز احتیاج داریم؟
.
دیالیز چیست و در چه شرایطی ممکن است به آن احتیاج داشته باشیم؟ کلیه ها دو عضو به شکل لوبیا هستند که درست زیر قفسه سینه و در هر طرف ستون فقرات قرار دارند.
کلیه ها مواد زائد و مایعات را از بدن خارج کرده، سطح فشار خون را تنظیم کرده و استخوان ها را محکم نگه می دارند.
آن ها همچنین مقدار مناسب مواد معدنی موجود در خون مانند پتاسیم و سدیم (نمک) را کنترل می کنند.
در آخر کلیه ها هورمونی تولید می كنند كه باعث می شود بدن گلبول های قرمز تولید کند. عملکرد نامناسب کلیه ها نیاز به دیالیز را ایجاد میکند.
دیالیز چیست؟
در صورتی که فعالیت این اندام ها متوقف شود این درمان جایگزین عملکرد کلیه ها می شود. دو نوع دیالیز وجود دارد:
همودیالیز
خون از طریق یک فیلتر از بدن خارج شده، تمیز شده و سپس به بدن باز می گردد. این کار در مرکز دیالیز و یا در خانه انجام می شود.
دیالیز صفاقی
در این روش خون در داخل بدن تمیز می شود. یک مایع خاص وارد شکم شده و مواد زائد موجود در خونی که از عروق کوچک حفره شکم عبور می کند را جذب خواهد کرد و سپس مایع تخلیه می شود.
این نوع دیالیز معمولاً در خانه انجام می شود.
چه کسانی به دیالیز احتیاج دارند؟
اگر بیماری کلیه بسیار شدید شود و به حدی برسد که عملکرد کافی برای حفظ سلامت بدن را نداشته باشد به پیوند کلیه یا دیالیز نیاز خواهید داشت.
معمولاً زمانی که علائم داشته باشید و یا آزمایشات سطح سمی مواد زائد موجود در خون را نشان دهند لازم است دیالیز را شروع کنید.
علائم نارسایی کلیه شامل حالت تهوع، خستگی، تورم و استفراغ است.
زمان شروع دیالیز به سن، سطح انرژی، سلامت عمومی، نتایج آزمایشات و میزان تمایل شما برای انجام برنامه درمانی بستگی دارد.
این درمان می تواند باعث شود احساس بهتری داشته باشید و طولانی تر زندگی کنید اما برای انجام این کار باید زمان زیادی صرف کنید.
پزشک زمان شروع درمان را به شما اطلاع داده و همچنین درباره نوع درمان مناسب تر برای شما توضیحات لازم را ارائه خواهد داد.
بیشتر بخوانید: انواع بیماری کلیه ، علائم و درمان
همودیالیز چگونه انجام می شود؟
در مرحله اول برای دسترسی مستقیم به جریان خون به یک عمل جراحی جزئی نیاز خواهید داشت. این کار از چند طریق قابل انجام است:
فیستول (تحت عنوان فیستول شریانی یا فیستول A-V نیز شناخته می شود):
یک شریان و رگ در زیر پوست به یکدیگر متصل می شوند. این کار اکثراً بر روی دستی که با آن نمی نویسید صورت می گیرد.
فیستول A-V برای بهبودی به 6 هفته یا بیشتر زمان نیاز دارد تا بتواند برای همودیالیز استفاده شود و سپس می تواند سال های بسیار مورد استفاده قرار گیرد.
پیوند (پیوند شریانی یا پیوند A-V):
یک لوله پلاستیکی است که برای متصل کردن شریان و ورید زیر پوست استفاده می شود.
بهبود این پیوند تنها 2 هفته طول می کشد بنابراین می توانید همودیالیز را سریعتر شروع کنید.
این پیوند به اندازه فیستول دوام نداشته و احتمالاً پس از چند سال به پیوند دیگری احتیاج خواهید داشت.
خطر عفونت پیوند بیشتر است و همچنین باید برای اطمینان از باز ماندن پیوند دفعات بیشتری به پزشک مراجعه کنید.
کاتتر (کاتتر وریدی مرکزی):
این گزینه در صورتی که لازم باشد خیلی سریع همودیالیز را شروع کنید مورد استفاده قرار می گیرد. یک لوله انعطاف پذیر (کاتتر) داخل رگ گردن زیر ترقوه و یا کنار کشاله ران قرار می گیرد.
این کاتتر تنها برای مدتی کوتاه قابل استفاده است.
در طول همودیالیز بر روی یک صندلی نشسته یا دراز می کشید و یک تکنسین دو سوزن را وارد بازویی که فیستول یا پیوند در آن قرار دارد خواهد کرد.
پمپ دستگاه همودیالیز خون را به آرامی بیرون کشیده و آن را وارد دستگاه دیگری به نام دیالیزر می کند. این دستگاه مانند کلیه عمل کرده و نمک، مواد زائد و مایعات اضافی را تصفیه می کند.
خون تمیز شده از طریق سوزن دومی که در بازو قرار دارد مجدداً به بدن بازگردانده می شود.
در صورت استفاده از کاتتر خون از یک درگاه خارج شده و از درگاه دوم به بدن باز می گردد.
می توانید همودیالیز را در بیمارستان، مرکز درمان دیالیز و یا در منزل انجام دهید.
هر جلسه همودیالیز در مرکز درمان 3 تا 5 ساعت طول کشیده و به احتمال زیاد تنها سه بار در هفته به انجام این کار نیاز خواهید داشت.
در صورت انجام همودیالیز در خانه 6 یا 7 روز و هر بار 2 یا 3 ساعت به درمان نیاز خواهید داشت.
برخی افراد در طول درمان کتاب می خوانند یا تلویزیون تماشا می کنند. اگر در خانه هستید می توانید همودیالیز را شب هنگام خواب انجام دهید.
دیالیز صفاقی چگونه انجام می شود؟
در این روش از پوشش شکم برای تصفیه کردن خون استفاده می شود. چند هفته قبل از شروع درمان یک کاتتر در نزدیکی ناف قرار می گیرد.
پس از بهبود ناحیه نحوه انجام دیالیز صفاقی به شما آموزش داده می شود چراکه خودتان باید این كار را انجام دهید.
برای انتقال محلول دیالیز از کیسه به شکم از کاتتر استفاده خواهید کرد. این مایع خاص حاوی آب با نمک و سایر مواد افزودنی است.
این مایع مواد زائد و مایعات اضافی بدن را به خود جذب کرده و پس از چند ساعت آن را درون یک کیسه جداگانه تخلیه می کنید.
این روند مبادله نامیده می شود. دو نوع دیالیز صفاقی وجود دارد:
دیالیز صفاقی چرخشی مداوم: از یک دستگاه برای انجام مبادله استفاده می شود.
دیالیز صفاقی محیطی مداوم: هر مبادله با دست انجام می شود.
روزانه چهار تا شش مبادله انجام می شود. پزشک در تصمیم برای انتخاب روش متناسب با سبک زندگیتان به شما کمک خواهد کرد. برخی افراد هر دو روش را انجام می دهند.
چه انتظاراتی می توان داشت؟
نباید درد داشته باشید. اگر در طول درمان و یا بعد از آن درد دارید سریعاً به پزشک اطلاع دهید. احتمال دارد این روش عوارض جانبی داشته باشد.
فشار خون پایین و همچنین حالت تهوع، استفراغ، خشکی یا خارش پوست، گرفتگی عضلات و احساس خستگی شدید شایع است.
می توانید با توجه به آنچه می خورید و می نوشید عوارض جانبی را کاهش دهید. پزشک میزان مصرف مایعات، پروتئین و نمک مناسب را به شما اطلاع خواهد داد.
سعی کنید از مواردی مانند مصرف الکل، استعمال سیگار یا مواد مخدر غیرقانونی که می توانند به کلیه ها آسیب برسانند اجتناب کنید.
همچنین بیماران همودیالیز در معرض خطر بیشتر ابتلا به عفونت هستند.
برای حفظ سلامت سعی کنید این نکات را رعایت کنید:
- روزانه محل دسترسی را از نظر قرمزی، چرک و تورم بررسی کنید. در صورت مشاهده هر کدام از این موارد با پزشک تماس بگیرید.
- بانداژهایی که کاتتر را پوشانده اند را تمیز و خشک نگه دارید.
مطمئن شوید کسانی که در انجام این کار به شما کمک می کنند قبل و بعد از کار دست خود را با آب و صابون بشویند.
اگر بخواهم دیالیز را متوقف کنم چه اتفاقی خواهد افتاد؟
این روش درمانی باید کیفیت زندگی را حفظ کرده و یا بهبود ببخشد. اما می توانید تصمیم بگیرید این کار را انجام نداده یا درمان را هر زمان که می خواهید متوقف کنید.
اگر چنین تصمیمی دارید حتما درباره سایر روش های درمانی که می تواند به شما کمک کند با پزشک صحبت کنید.
تغییر در رژیم یا سبک زندگی می تواند کیفیت زندگی شما را بهبود ببخشد.
اگر بخواهید بدلیل افسردگی یا خجالت زدگی دیالیز را متوقف کنید پزشک شما را ترغیب میکند ابتدا با یک مشاور صحبت کنید.
به اشتراک گذاشتن احساسات، مصرف داروهای ضد افسردگی و یا انجام هر دو مورد در تصمیم گیری آگاهانه تر به شما کمک خواهد کرد.
دیالیز برای همه و به ویژه افراد سالخورده و بیمارانی که شرایط پزشکی آن ها بسیار شدید است مناسب نیست.
بیشتر بخوانید: کلیه مصنوعی
درباره روش های درمانی مناسب برای درمان بیماری های کلیه با یک متخصص اورولوژیست صحبت کرده و توصیه های تخصصی مفید برای بهبود سبک زندگی و مدیریت شرایط تان را دریافت کنید.
برای تنظیم یک قرار ملاقات با متخصص اورولوژی در کلینیک اورولوژی الهام، دکتر علی حاجب، با شماره های زیر تماس بگیرید.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
