درمان اپیدیدیمیت و ارکیت (التهاب بیضه) + علائم و تشخیص
دردِ کیسه بیضه و خود بیضه ها ممکن است به علت اپیدیدیمیت یا ارکیت و یا هر دو باشد.
- اپیدیدیمیت، ورم یا درد در ناحیه پشت بیضه ها و در لوله اپیدیدیم است یعنی همان لوله ای که اسپرم را ذخیره و حمل می کند.
- ارکیت، ورم یا درد در یک یا هر دو بیضه بوده که علت آن عفونت یا ویروس است.
اپیدیدیمیت، ارکیت یا اپیدیدیمو-ارکیت چیست؟
اپیدیدیمیت وقتی رخ می دهد که اپیدیدیم ورم کند. این بیماری می تواند حاد (ناگهانی) یا مزمن (طولانی) مدت بوده و معمولاً به علت عفونت یا باکتری ایجاد می شود.
اپیدیدیمیت به سرعت حس شده و با درد و قرمزی همراه است. درمان های لازم، این مشکل را رفع می کنند.
اپیدیدیمیت مزمن معمولا با دردی کند تر همراه بوده که به آرامی پیشرفت می کند. علایم اپیدیدیمیت مزمن قابل بهبود هستند اما به طور کامل با درمان رفع نشده و مدام بازگشت دارد. اکثرا این بیماری در بزرگسالان دیده می شود.
ارکیت ورم بیضه ها به تنهایی است. این مشکل تقریباً همیشه به سرعت ظاهر شده و با درمان از بین می رود. ارکیت مزمن به خوبی تعریف نشده و احتمالا بخشی از مشکلی دیگر به نام ارکیالوژی (درد مزمن بیضه) باشد.
اپیدیدیمو-ارکیت ورم ناگهانی اپیدیدیم و بیضه ها است.
بیشتر بخوانید : اپیدیدیمیت یا التهاب لوله بیضه چیست؟
در شرایط طبیعی چه اتفاقی می افتد
ساخت، ذخیره و انتقال اسپرم ها وظیفه دستگاه تولید مثل مردان است. اسپرم با هورمون های خاص مردانه در بدن ساخته می شود.
این هورمون ها در هر دو بیضه وجود دارند. اسپرم شروع به تشکیل در بیضه ها کرده و حین عبور از اپیدیدیم قدرت تحرک و تکامل پیدا می کند.
اپیدیدیم لوله ای مارپیچ در پشت هر بیضه است. هر اپیدیدیم توسط لوله ای به نام لوله منی بر به مجرای انزال متصل می شود.
این لوله از بخش پایینی کیسه بیضه به داخل کانال اینگوینال گسترده شده است. سپس از داخل لگن و پشت مثانه عبور می کند.
در این نقطه، لوله منی بر به کیسه منی متصل شده و مجرای انزالی را تشکیل می دهد. حین انزال، مایع موجود در کیسه منی و پروستات با اسپرم ترکیب شده و مایع منی ساخته می شود.
مایع منی از میزراه عبور کرده و به نوک آلت تناسلی می رسد.
بیشتر بخوانید : ارکیت یا ورم و التهاب بیضه چیست؟
علایم
اپیدیدیمیت حاد و اپیدیدیمو-ارکیت . علت عفونت کیسه بیضه احتمالا وجود عفونتی دیگر در نقطه دیگری از بدن است. علایم در اپیدیدیم و بیضه ها و سایر بخش های کشاله ران به خوبی حس می شوند.
در بعضی موارد، مهمترین علامت، درد کیسه بیضه است. درد از انتهای یکی از بیضه ها شروع شده اما به کل بیضه، کیسه بیضه و گاهی اوقات به کشاله ران هم گسترش می یابد.
ممکن است پوست ورم کرده، سفت، گرم و حساس شود. کل کیسه بیضه هم با تجمع مایع ورم می کند (هیدروسل).
برخی منابع عفونت و علایم آنها عبارتند از:
عفونت میزراه (اورتریت)
- درد و حس سوزش حین ادرار یا وجود خون در ادرار
- درد در آلت تناسلی و کشاله ران
عفونت مثانه (سیستیت)
- درد در بخش پایینی شکم
- نیاز به دفع مکرر ادرار با احساس سوزش
عفونت پروستات (پروستاتیت)
- درد بین کیسه بیضه و مقعد
- نیاز به دفع مکرر ادرار با احساس سوزش
عفونت کلیه (پیلونفریت)
- تب
- درد در ناحیه کلیه ها
بیشتر بخوانید : پروستاتیت باکتریایی + تشخیص و درمان آن
اپیدیدیمیت مزمن
درد اپیدیدیمیت مزمن فقط در داخل کیسه بیضه حس می شود. اپیدیدیمیت از نوع مزمن آن شدت کمتری داشته و متناوب است.
همچنین به آنتی بیوتیک و داروهای ضد التهابی نیاز دارد اما گاهی اوقات خود به خود بهبود می یابد.
پوست متورم، سفت، قرمز، حساس و داغ می شود. تب هم از علایم این بیماری است. کل کیسه بیضه، ورم کرده و دردناک می شود.
علایم ارکیت که ویروس اوریون آن را ایجاد کرده عبارتند از:
- درد متوسط تا شدید
- التهاب
- ورم
اگر ویروس اوریون علت بروز این مشکل باشد درد بیضه تا هفت روز بعد از ورم غدد صورت ظاهر می شود.
علل بروز
اپیدیدیمیت حاد
اپیدیدیمیت حاد اغلب به علت عفونت باکتریایی ایجاد می شود. باکتری ای-کولی علت اصلی عفونت است.
- در کودکانی که به بلوغ نرسیده اند، عفونت ابتدا در مثانه یا کلیه اتفاق افتاده و سپس به بیضه ها گسترش می یابد.
بعضی از پسرها بیشتر عفونت دستگاه ادراری می گیرند.
- در مردان، بیماری های مقاربتی یکی از علت اصلی بروز اپیدیدیمیت هستند مثل کلامیدیا، میکوپلاسما یا سوزاک (به ندرت).
این بیماری ها از میز راه آغاز شده و بعد به بیضه ها می رسند. گاهی اوقات از مجرای ادراری مایع ترشح می شود.
در بعضی مواقع علت این مشکلات موارد دیگری هستند از جمله:
- بزرگ شدن پروستات که مثانه را مسدود می کند.
- عفونت غده پروستات (پروستیت باکتریایی)
- انسداد بخشی از میز راه
- استفاده از کاتتر
بیشتر بخوانید : درمان های سنتی پروستات بزرگ شده
اپیدیدیمیت توسط علل دیگری هم بروز پیدا می کند مثل:
- اپیدیدیمیت شیمیایی یا التهابی غیر باکتریایی ممکن است از بازگشت ادرار به اپیدیدیم هم ایجاد شود.
علت این امر بیشتر برداشتن جسمی سنگین است. ادرار ورم ایجاد کرده اما عفونتی به وجود نمی آورد.
- داروی آمیودارون که یکی از عوامل بوده اما نادر است.
- عفونت خون (همراه با سل)
- سایر علل ناشناخته
در بسیاری از این موارد، اولین علامت، اغلب درد در پشت بیضه ها است.
اپیدیدیمیت مزمن
نوع مزمن این مشکل احتمالا بعد از اپیدیدیمیت حاد رخ داده و از بین نمی رود. همچنین هیچ علامت شدید یا عفونت شناخته شده ای ندارد.
در این مورد، علت نا مشخص است.
ارکیت
علت آرکیت به تنهایی، ویروس اوریون (یا سایر ویروس ها) است. ارکیت اوریون در حدود یک سوم از مردانی که بعد از بلوغ دچار اوریون شدند رخ می دهد.
این مشکل فقط در پسرهایی رخ می دهد که بعد از بلوغ دچار اوریون می شوند. در بعضی موارد اوریون، اینترفرون داده می شود تا از ارکیت جلوگیری شود. این بیماری به اپیدیدیم گسترش نمی یابد.
اپیدیدیمو-ارکیت حاد
اپیدیدیمو-ارکیت حاد اغلب به علت عفونتی باکتریایی به وجود می آید. همچنین عفونت سل در اپیدیدیم هم می تواند یکی از عوامل باشد که بسیار نادر است.
این ویروس به ندرت از بیضه ها شروع شده و به اپیدیدیم می رسد.
تشخیص
پزشک درباره سابقه پزشکی فرد سوال هایی پرسیده و معاینه فیزیکی انجام می دهد. همچنین نمونه ادرار جمع کرده، کشت انجام داده و احتمال وجود باکتری را بررسی می کند.
در اپیدیدیمیت حاد ادرار اغلب عفونی می شود. اما در اپیدیدیمیت مزمن این گونه نیست.
اگر پزشک فکر می کند که فرد اورتریت دارد از مایع درون مجرای ادرار با وسیله ای مثل گوش پاک کن نمونه برداری انجام می دهد.
اگر درد شدید به سرعت ظاهر شد، سونوگرافی از بیضه ها تجویز می شود.
سونوگرافی آزمایشی غیر تهاجمی است که در آن از بازگشت امواج صوتی بعد از برخورد به بدن استفاده می شود تا تصویر سازی صورت بگیرد.
سونوگرافی جریان خون در اپیدیدیم را سنجیده، داخل بیضه ها را بررسی کرده و سایر تغییرات در آن نقطه را چک می کند.
آزمایش های دیگری هم انجام می شوند. تشخیص درست، مساوی با بهترین درمان است.
درمان اپیدیدیمیت و ارکیت (التهاب بیضه)
اپیدیدیمیت حاد و اپیدیدیم-ارکیت حاد
درمان، اغلب با مصرف یک تا دو هفته آنتی بیوتیک آغاز می شود. در اکثر موارد این بیماری بدون مصرف قرص هایی خاص و خارج از بیمارستان درمان پذیر است.
بهترین دارو بستگی به نوع باکتری دارد. رایج ترین آنتی بیوتیک ها این ها هستند:
- داکسی سایکلین
- سیپروفلوکساسین
- لووفلوکساسین
- تریمتوپرین-سولفامتوکسازول
برای موارد شدید عفونت، بستری شدن در بیمارستان جهت دریافت درمان های لازم نیاز است.
بعضی مواقع، درد شدید با استفراغ و تب بالا همراه است به گونه ای که مصرف آنتی بیوتیک خوراکی را غیر ممکن می سازد.
در این صورت نارکوتیک ها برای چند روز نیاز می شوند. اپیدیدیمیت سلی جدی تر بوده اما بسیار نادر است.
این بیماری با داروهای سل درمان می شود. اگر آسیب بسیار بدی وارد شده، عمل جراحی برای برداشتن بیضه و اپیدیدیم نیاز خواهد شد.
اپیدیدیمیت ایجاد شده توسط داروی امیدارون با محدود سازی دوز یا توقف این دارو درمان می شود. پزشک نحوه انجام آن را توضیح می دهد.
برای سایر انواع اپیدیدیمیت غیرعفونی درمان خاصی مشخص نشده است. مراقبت های اپیدیدیمیت شامل استراحت یک تا دو روزه همراه با بالا نگه داشتن کیسه بیضه است.
هدف، نگه داشتن نقطه ملتهب بالاتر از قلب است. این امر به جریان خون کمک کرده که باعث کاهش ورم و درد شده و به درمان کمک می کند.
قراردادن گاه و بیگاه یخ روی کیسه بیضه هم مفید است. در صورت وجود عفونت، نوشیدن مایعات بسیار بسیار کمک کننده خواهد بود.
قرص های ضد التهاب مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن به کاهش درد کمک می کنند. همچنین ورم دردناک را هم کم خواهند کرد.
اگر درد بسیار شدید است، داروی مسکن نارکوتیک برای کوتاه مدت از شدت درد کم می کند اما در صورتی که فقط برای مدت کوتاهی استفاده شود.
اپیدیدیمیت مزمن
اپیدیدیمیت مزمن بیشتر با دارو و استراحت بهتر می شود. داروهای مسکن و گرم کردن نقطه مورد نظر جزء درمان های استاندارد هستند.
اگر علایم از بین نرفتند پزشک سایر داروهای مسکن را تجویز خواهد کرد. در صورتی که هیچ کدام از این موارد موثر نبودند اپیدیدیم طی عمل جراحی برداشته می شود.
بیضه ها همچنان سر جای خود باقی می مانند.
ارکیت حاد : آنتی بیوتیک اغلب بهترین درمان برای عفونت باکتریایی است. مسکن ها هم به کاهش علایم کمک می کنند.
هیچ مراقبت خاصی برای ارکیت اوریونی حاد وجود ندارد و به مرور حل می شود.
بعد از درمان
اپیدیدیمیت حاد و اپیدیدیمو-ارکیت حاد
برای موارد عفونی دو تا سه روز جهت بهتر شدن زمان نیاز است. اگر بهتر نشدید و قرمزی پوست از بین نرفت با پزشک تماس بگیرید.
در بعضی موارد، ناراحتی برای چند هفته تا چند ماه بعد از مصرف کامل آنتی بیوتیک باقی می ماند. حتی شاید ماه ها طول بکشد تا ورم بخوابد.
استراحت و بالا نگه داشتن کیسه بیضه ها برای یک تا دو روز سرعت بهبودی را افزایش می دهد. در مورد اپیدیدیمیت سلی (بدون جراحی) به ماه ها وقت جهت درمان دارویی احتیاج است.
احتمالاً بیضه ها بعد از درمان کوچک شوند. اپیدیدیمیت آمیدارون بعد از قطع مصرف دارو یا کم کردن دوز متوقف می شود.
اپیدیدیمیت شیمیایی با درمان کاملا بهبود می یابد. برای اطمینان از عدم بازگشت بیماری با پزشک مشورت کنید.
اپیدیدیمیت مزمن
علایم اپیدیدیمیت مزمن در نهایت از بین رفته یا بازگشت دارند. داروهای ضد التهاب برای یک ماه یا چند سال گاه و بیگاه نیاز می شوند.
علایم گاهی اوقات بهتر یا بدتر خواهند شد. اگر جراحی انجام شود علائم در اکثر مردان کاهش می یابد.
اگر جراحی موثر نبود پزشک دوباره دارو را امتحان می کند. در موارد خاص، میکروسرجری برای مسدود سازی عصب های بند بیضه پیشنهاد می شود.
ارکیت حاد : بعد از فاز حاد، درد از بین رفته و بیضه ها اغلب کوچک می شوند.
سوالات متداول
اگر درد و ورم بعد از مصرف سه روز آنتی بیوتیک از بین نرفت چه؟
اکثر موارد حاد، با آنتی بیوتیک درمان می شوند. گاهی اوقات آنتی بیوتیکی متفاوت نیاز بوده و یا حضور در بیمارستان برای دریافت آنتی بیوتیک های تزریقی احتیاج شود.
اگر آنتی بیوتیک علائم را از بین نبرد، پزشک به اپیدیدیمیت سلی شک خواهد کرد. اگر کیسه چرکی (آبسه) شکل گرفت اقدامات بیشتری نیاز است.
عمل جراحی جهت تخلیه آبسه یا حذف بخشی یا همه اپیدیدیم ضروری خواهد بود. این مشکل بسیار نادر است.
سایر مشکلاتی که به جراحی نیاز دارند عبارتند از:
از کار افتادن بیضه ها با از بین رفتن رگ های خونی (عفونت بیضه) و عفونتی که از طریق پوست تخلیه می شود (فیستول کوتانیوس)
بیشتر بخوانید : درمان فیستول مثانه + علائم آن
آیا عفونت به شریک جنسی ام منتقل می شود؟
بله، اگر عفونت حاصل از بیماری مقاربتی است (که این مورد بیشترین علت بروز در مردان زیر ۴۰ سال است که رابطه جنسی دارند).
در این موارد، عفونت از طریق رابطه جنسی مدام منتقل شده و گرفته می شود. شریک جنسی هم باید درمان شود.
نه، اگر عفونت، حاصل از باکتری دستگاه ادراری باشد. در این صورت هیچ خطری برای شریک جنسی وجود ندارد.
آیا توانایی باروری من کاهش می یابد؟
اگر اندازه بیضه ها به علت ارکیت اوریونی یا اپیدیدیمیت سلی کاهش یافته اند، بیضه ها اسپرم کمتری تولید خواهند کرد.
در موارد نادر، اپیدیدیم بعد از عفونت مسدود شده که کاهش اسپرم را در بیضه ها به دنبال دارد.
اگر فقط یک بیضه درگیر باشد قدرت باروری از بین نخواهد رفت.
آیا تولید هورمون توسط بیضه ها تحت تاثیر قرار می گیرد؟
در اکثر موارد، تولید هورمون و اسپرم تحت تاثیر قرار نمی گیرد. در موارد نادر، بیضه درگیر شده نمی تواند تستسترون یا اسپرم بسازد.
آیا اپیدیدیم یا عفونت های بیضه منجر به سرطان می شوند؟
این عفونت ها به سرطان ربطی ندارند. با این وجود در مواردی که بهبود پذیر نیستند، معاینه فیزیکی توسط اورولوژیست و سونوگرافی احتمالاً علت دیگری را برای بروز درد پیدا خواهد کرد.
اکثر سرطان های بیضه بدون درد هستند اما درصد کمی با درد همراه اند.
اپیدیدیمیت وقتی رخ می دهد که اپیدیدیم ورم کند و این بیماری ممکن است فرد را طولانی مدت درگیر خود کند. همچنین خود را با علائمی همچون درد و قرمزی و ورم بیضه ها نشان می دهد. برای درمان و تشخیص هر چه بهتر این بیماری به کلینیک تخصصی اورولوژی الهام در تهران مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری برای درمان زائده های پوستی، با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینک : 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
