مرحله نهایی و پنجم بیماری کلیه
.
کلیه ها مواد زائد و آب اضافی خون را تصفیه کرده و از طریق ادرار دفع می کنند. نارسایی مزمن کلیه باعث می شود کلیه ها با گذشت زمان این عملکرد را از دست بدهند. مرحله نهایی بیماری کلیه آخرین مرحله از نارسایی مزمن کلیه بوده و بدان معناست که کلیه ها دیگر به اندازه کافی قادر به تأمین نیازهای زندگی روزانه بدن نیستند.
در مرحله نهایی بیماری کلیه کلیه های فرد مبتلا کمتر از 10 درصد عملکرد طبیعی داشته و می تواند به این معنی باشد که کلیه ها به سختی کار می کنند یا اصلاً کار نمی کنند.
بیماری کلیه معمولاً پیشرونده است. طول هر مرحله متفاوت بوده و به نحوه درمان بیماری و به ویژه رژیم غذایی و توصیه دیالیز توسط پزشک بستگی دارد.
نارسایی مزمن کلیه معمولاً 10 تا 20 سال پس از تشخیص به مرحله نهایی می رسد. این بیماری پنجمین مرحله از نارسایی مزمن کلیه است که با نرخ فیلتراسیون گلومرولی اندازه گیری می شود:
مرحله 1: نرخ فیلتراسیون گلومرولی 90 ≥
کلیه ها عملکرد طبیعی دارند اما اولین علائم بیماری کلیه ظاهر می شوند.
مرحله 2: نرخ فیلتراسیون گلومرولی 60-89
عملکرد کلیه ها کمی کاهش می یابد.
بیشتر بخوانید : مرحله دوم بیماری کلیه
مرحله A3 و B3: نرخ فیلتراسیون گلومرولی (A3 (30- 44 و (3B ( 45-59
عملکرد کلیه به طور محسوس کاهش می یابد.
بیشتر بخوانید: مرحله سوم بیماری کلیه
مرحله 4: نرخ فیلتراسیون گلومرولی15-29
عملکرد کلیه به شدت کاهش می یابد.
بیشتر بخوانید: مرحله چهارم نارسایی کلیه
مرحله 5: نرخ فیلتراسیون گلومرولی <15
مرحله نهایی بیماری کلیه که تحت عنوان نارسایی کلیه نیز شناخته می شود.
چه عواملی منجر به مرحله نهایی بیماری کلیه می شود؟
بسیاری از بیماری های کلیوی به نفرون ها که واحدهای کوچک تصفیه کننده در کلیه ها هستند حمله می کنند. این امر منجر به فیلتراسیون ضعیف خون و در نهایت مرحله نهایی بیماری کلیه می شود.
مرحله نهایی بیماری کلیه معمولاً در اثر دیابت و فشار خون بالا ایجاد می شود.
در صورت ابتلا به دیابت بدن نمی تواند گلوکز (قند) را به درستی تجزیه کند، بنابراین سطح گلوکز در خون بالا می ماند. داشتن مقادیر زیاد گلوکز در خون به نفرون ها آسیب می رساند.
افزایش فشار خون به رگ های کوچک کلیه نیز آسیب می رساند. این آسیب مانع از انجام وظیفه تصفیه خون توسط رگ های خونی می شود.
سایر دلایل مرحله نهایی بیماری کلیه عبارتند از:
- انسداد طولانی مدت دستگاه ادراری توسط سنگ کلیه، بزرگ شدن پروستات یا انواع خاصی از سرطان
- گلومرولونفریت یا التهاب فیلترهای کلیه (معروف به گلومرول)
- ریفلاکس وزیکویورترال که در این شرایط ادرار به کلیه ها باز می گردد.
- ناهنجاری های مادرزادی
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به مرحله نهایی بیماری کلیه هستند؟
برخی افراد از جمله موارد زیر در معرض خطر بیشتر ابتلا به مرحله نهایی بیماری کلیه هستند:
- افراد مبتلا به دیابت
- افراد دارای فشار خون
- افرادی که بستگان آن ها به مرحله نهایی بیماری کلیه مبتلا هستند.
خطر ابتلا به مرحله نهایی بیماری کلیه در صورت ابتلا به هر نوع بیماری کلیوی از جمله موارد زیر نیز افزایش می یابد:
- بیماری کلیه پلی کیستیک
- سندرم آلپورت
- نفریت بینابینی
- پیلونفریت
- برخی شرایط خود ایمنی مانند لوپوس
بر اساس یک مطالعه کاهش سریع عملکرد طبیعی کلیه ها می تواند نشانه مرحله نهایی بیماری کلیه باشد.
علائم مرحله نهایی بیماری کلیه چیست؟
احتمالاً علائم بسیاری از جمله موارد زیر را تجربه خواهید کرد:
- کاهش میزان ادرار
- ناتوانی در ادرار کردن
- خستگی
- کسالت یا احساس بیماری کلی
- سردرد
- کاهش وزن بدون دلیل
- از دست دادن اشتها
- تهوع و استفراغ
- خشکی پوست و خارش
- تغییر در رنگ پوست
- درد استخوان
- گیجی و مشکل در تمرکز
علائم دیگر این بیماری شامل موارد زیر است:
- کبودی سریع
- خونریزی مکرر بینی
- بی حسی دست و پا
- بوی بد دهان
- تشنگی بیش از حد
- سکسکه مکرر
- نداشتن دوره قاعدگی
- مشکلات خواب مانند آپنه انسدادی خواب و سندرم پای بی قرار
- میل جنسی کم یا ناتوانی جنسی
- تورم به ویژه در پاها و دست ها
اگر هرکدام از این علائم در زندگی شما اختلال ایجاد کرده است، به خصوص اگر نمی توانید ادرار کنید یا بخوابید، مرتبا بالا می آورید یا احساس ضعف دارید و قادر به انجام کارهای روزمره نیستید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
مرحله نهایی بیماری کلیه چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک مرحله نهایی بیماری کلیه را از طریق معاینه فیزیکی و آزمایشات برای بررسی عملکرد کلیه تشخیص می دهد.
آزمایشات تشخیص عملکرد کلیه شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش ادرار: این آزمایش به پزشک در بررسی پروتئین و خون موجود در ادرار کمک می کند. وجود این مواد نشان دهنده این است که کلیه ها مواد زائد را به درستی تصفیه نمی کنند.
- آزمایش کراتینین سرم: این آزمایش به پزشک در بررسی جمع شدن کراتینین که نوعی ماده زائد در خون است که کلیه ها باید آن را تصفیه کنند کمک می کند.
- آزمایش نیتروژن اوره خون: این آزمایش به پزشک کمک می کند میزان نیتروژن خون را بررسی کند.
- تخمین نرخ فیلتراسیون گلومرولی: این آزمایش به پزشک در ارزیابی میزان عملکرد کلیه ها در تصفیه مواد زائد کمک می کند.
مرحله نهایی بیماری کلیه چگونه درمان می شود؟
درمان های مرحله نهایی بیماری کلیه شامل دیالیز یا پیوند کلیه است. در برخی موارد تغییر سبک زندگی و مصرف داروها نیز می تواند مفید باشد.
دیالیز
در صورت انجام دیالیز دو گزینه پیش رو دارید.
اولین گزینه همودیالیز است که از یک دستگاه برای تصفیه خون استفاده می شود. این دستگاه با استفاده از نوعی محلول مواد زائد را تصفیه کرده و سپس خون تمیز را مجدداً به بدن باز می گرداند. این روش معمولاً سه بار در هفته انجام شده و هر بار سه تا چهار ساعت طول می کشد.
همچنین احتمال دارد پزشک دیالیز صفاقی را برای شما تجویز کند. این فرایند شامل قرار دادن نوعی محلول در شکم است که بعداً با استفاده از کاتتر برداشته می شود.
این نوع دیالیز را با آموزش مناسب می توان در خانه انجام داد. این روش معمولاً در طول شب و هنگام خواب انجام می شود.
بیشتر بخوانید: چه زمانی به دیالیز احتیاج داریم؟
پیوند کلیه
جراحی پیوند کلیه شامل برداشتن کلیه های آسیب دیده (در صورت نیاز به برداشتن) و قرار دادن عضو اهدایی سالم است.
یک کلیه سالم همان چیزی است که شما نیاز دارید و معمولاً اهدا کنندگان نیز به زندگی خود ادامه خواهند داد. این افراد می توانند یک کلیه اهدا کنند و با کلیه دیگر به زندگی طبیعی خود ادامه دهند.
براساس گزارش بنیاد ملی کلیه در سال 2014 بیش از 17000 پیوند کلیه در ایالات متحده انجام شده است.
داروها
افراد مبتلا به دیابت یا فشار خون بالا باید برای کمک به جلوگیری از مرحله نهایی بیماری کلیه این شرایط را کنترل کنند.
برای کنترل هر دو بیماری از دارو درمانی با استفاده از مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین یا مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین استفاده می شود.
برخی واکسن ها نیز می توانند از بروز عوارض جدی مرحله نهایی بیماری کلیه جلوگیری کنند.
بر اساس گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، واکسن های هپاتیت B و پلی ساکارید پنوموکوک به خصوص قبل و در طی درمان های دیالیز می توانند منجر به نتایج مثبت شوند.
با پزشک درباره این موضوع که کدام واکسن برای شما مناسب تر است صحبت کنید.
تغییر سبک زندگی
احتباس مایعات می تواند باعث تغییر سریع وزن شود بنابراین کنترل وزن از اهمیت برخوردار است.
همچنین گاهی لازم است کالری دریافتی را افزایش داده و مصرف پروتئین را کاهش دهید. شاید لازم باشد یک رژیم غذایی حاوی سدیم، پتاسیم و سایر الکترولیت ها همراه با محدودیت مایعات داشته باشید.
برای جلوگیری از مصرف زیاد سدیم یا پتاسیم این غذاها را محدود کنید:
- موز
- گوجه فرنگی
- پرتقال
- شکلات
- مغزها و کره بادام زمینی
- اسفناج
- آووکادو
مصرف مکمل های ویتامین مانند کلسیم، ویتامین C، ویتامین D و آهن می تواند به عملکرد کلیه و جذب مواد مغذی ضروری کمک کند.
عوارض
عوارض احتمالی مرحله نهایی بیماری کلیه عبارتند از:
- عفونت های پوستی در اثر خشکی پوست و خارش
- افزایش خطر عفونت
- سطح غیر طبیعی الکترولیت
- درد مفاصل، استخوان و عضلات
- ضعف استخوان ها
- آسیب عصبی
- تغییر در سطح گلوکز خون
عوارض کمتر شایع اما جدی تر عبارتند از:
- نارسایی کبد
- مشکلات قلبی و عروقی
- تجمع مایعات در اطراف ریه ها
- هیپرپاراتیروئیدیسم
- سوء تغذیه
- کم خونی
- خونریزی معده و روده
- اختلال عملکرد مغز و زوال عقل
- تشنج
- اختلالات مفصلی
- شکستگی استخوان ها
بهبودی به چه صورت است؟
بهبودی به نوع درمان توصیه شده پزشک بستگی دارد.
با دیالیز می توانید در یک مرکز درمانی یا در منزل درمان شوید. در بسیاری از موارد از طریق دیالیز و تصفیه منظم مواد زائد از بدن می توانید عمر خود را طولانی کنید.
در این روش گزینه هایی وجود دارد که به شما امکان استفاده از دستگاه های قابل حمل را می دهد تا بتوانید زندگی روزمره خود را بدون نیاز به استفاده از یک دستگاه بزرگ یا مراجعه به مرکز دیالیز ادامه دهید.
پیوند کلیه نیز احتمالاً موفقیت آمیز خواهد بود. میزان نارسایی کلیه های پیوندی کم بوده و در 5 سال اول 3 تا 21 درصد است.
پیوند به شما در داشتن کلیه ای با عملکرد طبیعی کمک کرده و در صورتی که از توصیه های پزشک برای تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی پیروی کنید می تواند به شما کمک کند سال ها بدون مرحله نهایی بیماری کلیه زندگی کنید.
چشم انداز بلند مدت چیست؟
پیشرفت ها به افراد مبتلا به مرحله نهایی بیماری کلیه این امکان را می دهد تا بیشتر از گذشته زندگی کنند.
مرحله نهایی بیماری کلیه می تواند مرگبار باشد اما با درمان احتمالاً سال ها زندگی خواهید کرد. بدون درمان و نداشتن کلیه های سالم تنها می توانید چند ماه زنده بمانید.
اگر علاوه بر این مشکل بیماری های دیگر مانند مشکلات قلبی داشته باشید احتمالاً با عوارض اضافی روبرو می شوید که می تواند امید به زندگی را تحت تأثیر قرار دهد.
احتمال تسلیم شدن با تجربه اثرات مرحله نهایی بیماری کلیه یا تغییر سبک زندگی همراه با دیالیز بسیار بالاست. در صورت بروز چنین اتفاقی از خانواده و دوستان خود مشاوره حرفه ای یا پشتیبانی مثبت بگیرید.
آن ها می توانند به شما در انجام فعالیت های روزمره کمک کنند و با این کار می توانید یک زندگی با کیفیت داشته باشید.
در برخی موارد بیماری کلیه مرحله نهایی قابل پیشگیری نیست. با این حال لازم است سطح گلوکز و فشار خون خود را کنترل کنید. در صورت بروز علائم بیماری کلیه مرحله نهایی همیشه باید با پزشک تماس بگیرید.
تشخیص و درمان به موقع می تواند بیماری را به تأخیر بیاندازد و یا از پیشرفت آن جلوگیری کند.
برای دریافت نوبت ملاقات با دکتر علی حاجب متخصص اورولوژی با کلینیک الهام واقع در غرب تهران، بلوار فرحزادی تماس بگیرید.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
