نارسایی مزمن کلیه + علل، علائم و درمان نارسایی حاد کلیه
نارسایی مزمن کلیه چیست
نارسایی مزمن کلیه به معنای از دست دادن تدریجی و پیشرونده عملکرد کلیه ها طی چندین سال است و در نهایت، بیمار دچار نارسایی دائمی کلیه می شود.
این بیماری که تحت عنوان نارسایی مزمن کلیه نیز شناخته می شود، بسیار گسترده تر از تصورات افراد است و معمولا تا زمانی که بیماری کاملا پیشرفت نکند، تشخیص داده نمی شود.
پیشرفت آهسته آسیب یا بیماری کلیوی تحت عنوان بیماری مزمن کلیه شناخته شده و معمولا ابتدا علائم قابل توجهی ندارد، اما علائم با پیشرفت بیماری ظاهر می شوند.
بر اساس گفته بنیاد ملی کلیه، بیماری مزمن کلیه تا زمانی که به نارسایی کلیه برسد علائمی ندارد. این بیماری به طور دائم درمان نمی شود، اما می توان پیشرفت علائم را کنترل کرد و عوارض را کاهش داد.
مراحل این بیماری با اندازه گیری میزان فیلتراسیون گلومرولی و سطح پروتئینوری شناسایی خواهد شد.
مراحل نارسایی مزمن کلیه و علائم آن
بیماری یا نارسایی مزمن کلیه به 5 مرحله طبقه بندی شده و آخرین درجه از آسیب با عنوان بیماری کلیوی مرحله پایانی شناخته می شود.
پزشک برای حذف مواد زائد خون و تعیین مرحله بیماری کلیوی نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی که میزان عملکرد کلیه ها را نشان می دهد را ارزیابی خواهد کرد.
بیماری مزمن کلیه مرحله 1: نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی 90 و بالاتر (میلی لیتر بر دقیقه)
این مرحله شروع بیماری کلیوی است و کلیه ها سالم هستند و به خوبی عمل می کنند، اما علائم خفیفی وجود دارد که در این مرحله قابل تشخیص هستند.
علائم: وجود پروتئین، کراتینین یا اوره در ادرار، تورم پاها، عفونت ادراری، فشار خون بالا و غیره
بیماری مزمن کلیه مرحله 2: نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی بین 60 تا 89 (میلی لیتر بر دقیقه)
در مرحله دوم بیماری مزمن کلیه نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی طبیعی بوده و کلیه ها نیز به خوبی عمل می کنند، اما تنها برخی از علائم قابل مشاهده و تشخیص هستند.
علائم: خستگی، خارش پوست، از دست دادن اشتها یا خواب، ضعف، درد در ناحیه کمر، افزایش یا کاهش ادرار و غیره.
بیماری مزمن کلیه مرحله 3A و 3B: نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی به ترتیب بین 45 تا 59 و 30 تا 44 (میلی لیتر بر دقیقه)
زمانی که نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی به 30 تا 59 کاهش یابد، بیماری کلیوی به مرحله 3 رسیده و فیلتر کردن مواد زائد توسط کلیه ها از خون به طور چشمگیری کاهش یافته است.
مرحله 3 بیماری مزمن کلیه به دو دسته 2A که نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی بین 45 تا 59 است و دسته 3B که نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی بین 30 تا 44 است تقسیم می شود.
علائم: تنگی نفس، احساس درد کلیه در کمر، احتباس مایعات، تغییر رنگ ادرار (کف آلود، نارنجی تیره، قهوه ای، رنگ چای یا قرمز)، گرفتگی عضلات هنگام شب، بی خوابی، خستگی، ضعف و غیره.
بیماری مزمن کلیه مرحله 4: نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی بین 15 تا 29 (میلی لیتر بر دقیقه)
در مرحله 4 بیماری مزمن کلیه، میزان فیلتراسیون کلیه به مقدار قابل توجهی کاهش یافته و این اتفاق باعث تجمع مواد زائد در خون و بیماری اورمی می شود.
در این مرحله بیمار احتمالا به سایر بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی عروقی، کم خونی، فشار خون بالا، بیماری های استخوانی و غیره مبتلا شده و باید هر 3 ماه یک بار برای چکاپ و نظارت مرتب به یک متخصص نفرولوژی مراجعه کند.
در این وضعیت متخصص نفرولوژی گزینه های درمانی دیگر مانند دیالیز یا پیوند کلیه را برای بیمار توضیح می دهد.
علائم: احساس درد کلیه در کمر، مشکلات عصبی (احساس سوزن سوزن شدن در انگشتان پا و دست)، تنگی نفس، احتباس مایع در اندام ها، تهوع یا استفراغ، بوی بد دهان، مشکل در تمرکز، بی خوابی، بی قراری پاها، از دست دادن اشتها و غیره.
بیشتر بخوانید : مرحله چهارم نارسایی کلیه و هر آنچه باید بدانید
بیماری مزمن کلیه مرحله 5 یا نارسایی کلیه: نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی کمتر از 15 (میلی لیتر بر دقیقه)
مرحله 5 بیماری مزمن کلیه زمانی تشخیص داده می شود که کلیه بسیار نزدیک به نارسایی باشد یا فیلتراسیون کلیه به طور کامل متوقف شود. این مرحله از بیماری کلیوی مرحله پایانی شناخته می شود.
در این مرحله، در خون ناخالصی های زیادی تجمع کرده که به کلیه ها آسیب می رسانند و عوارض دیگری ایجاد می کنند که مانع تنظیم فشار خون، مهار هورمون اریتروپویتین برای ساخت سلول های خون، کاهش فعالیت ویتامین D برای حفظ استخوان های سالم و غیره می شود.
علائم: ادرار نکردن کافی، درد یا سفتی و تورم مفاصل، کاهش وزن غیرارادی، از دست دادن حس چشایی، مشکل در خواب، ضعف یا بی حسی، سردرد، خونریزی بینی، احتباس مایعات در پاها و مچ پا، خارش، کبودی و غیره.
عوامل خطر ابتلا به نارسایی مزمن کلیه
عوامل خطر زیادی وجود دارد که باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری مزمن کلیه می شود. عوامل خطر اصلی غیر قابل تغییر عبارتند از:
- افزایش سن
- سابقه خانوادگی بیماری کلیوی
- ژنتیک
- بیماری یا آسیب کلیوی قبلی
- وزن کم هنگام تولد
- جنسیت مرد
- نژاد بومی
عوامل خطر اصلی قابل تغییر عبارتند از:
- دیابت شیرین
- فشار خون
- بیماری قلب و عروقی
- چاقی
- سیگار کشیدن
وضعیت اجتماعی یا اقتصادی نامناسب و عوامل محیطی مانند دسترسی ضعیف به امکانات ورزشی و محصولات تازه و قرار گرفتن در معرض صدا و آلودگی هوا سایر عواملی هستند که خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه را افزایش می دهند.
سایر عوامل موثر بر ابتلا به نارسایی مزمن کلیه
عوامل دیگر در واقع علت آسیب اولیه کلیه هستند و راه را برای ابتلا به بیماری مزمن کلیوی در آینده هموار می کنند. دلایل زیادی از جمله موارد زیر برای بروز این مشکل وجود دارد:
بیماری های مادرزادی و ارثی
- بیماری کلیه پلی کیستیک
- بیماری کیست مدولاری
- اوروپاتی انسدادی مادرزادی
بیماری های گلومرولی اولیه و ثانویه
- نفروپاتی دیابتی
- نفروپاتی آمیلوئید
- گلومرولونفریت
- سندرم همولیتیک اورمیک
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک که منجر به نفریت لوپوس می شود.
- پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک
- بیماری سلول داسی شکل
- اسکلرودرمی (اسکلروز سیستمیک)
بیشتر بخوانید : 15 علائم بیماری کلیه که باید جدی گرفته شود
بیماری های عروقی
- تنگی شریان کلیوی (انقباض شریان های کلیوی)
- واسکولیت (التهاب عروق خونی)
بیماری های توبولواینترسیشیال
- نفروپاتی میلوما
- التهاب کلیه به دلیل وجود سموم
- بیماری سل
- شیستوزومیازیس
انسداد مجاری ادراری
- سنگ کلیه
- بیماری های پروستات
درمان نارسایی مزمن کلیه
هیچ درمانی برای بیماری مزمن کلیه وجود ندارد، اما می توان به کاهش و جلوگیری از تشدید علائم آن کمک کرد. همچنین درمان به مرحله بیماری بستگی دارد.
درمان های اصلی و توصیه شده عبارتند از:
- تغییر سبک زندگی : برای کمک به سلامت بدن تا حد امکان
- دارو : برای کنترل مشکلات مرتبط مانند فشار خون و کلسترول بالا
- دیالیز : برای کمک به انجام برخی از عملکردهای کلیه که هنگام ابتلا به بیماری مزمن کلیه پیشرفته ضروری است.
- پیوند کلیه : این مورد نیز در مراحل پیشرفته بیماری مزمن کلیه (مرحله 5) ضروری است.
بیشتر بخوانید : آزمایش های تشخیص عملکرد کلیه و سلامت آن
تغییر سبک زندگی
معمولا به افراد مبتلا به بیماری کلیوی توصیه می شود اقدامات زیر را برای جلوگیری از پیشرفت بیماری انجام دهند:
- سیگار کشیدن را ترک کنید.
- یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید.
- مصرف نمک را به کمتر از 6 گرم در روز یعنی حدود 1 قاشق چایخوری محدود کنید.
- مرتب و حداقل 150 دقیقه در هفته ورزش کنید.
- مصرف الکل را مدیریت کرده و بیش از حد توصیه شده یعنی 14 واحد الکل در هفته ننوشید.
- اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید وزن خود را کاهش دهید.
- از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی بدون نسخه مانند ایبوپروفن مگر در مواردی که پزشک متخصص توصیه کرده باشد خودداری کنید. این داروها در صورت ابتلا به بیماری کلیوی به کلیه ها آسیب می رسانند.
دارو
هیچ داروی خاصی برای بیماری مزمن کلیه وجود ندارد، اما برخی داروها به کنترل بسیاری از مشکلاتی که منجر به بروز این بیماری می شوند و عوارضی که در نتیجه آن ها رخ می دهد کمک خواهند کرد.
شاید برای درمان یا پیشگیری از مشکلات مختلف ناشی از بیماری مزمن کلیه لازم باشد دارو مصرف کنید.
فشار خون بالا
کنترل فشار خون برای محافظت از کلیه ها امری بسیار ضروری است.
افراد مبتلا به بیماری کلیوی معمولا باید فشار خون را به زیر 90 در 140 میلی متر جیوه کاهش دهند، اما اگر به دیابت نیز مبتلا هستید باید فشار خون را به زیر 80 در 130 میلی متر جیوه برسانید.
داروهای فشار خون مختلفی وجود دارد، اما معمولا برای بیماران داروهایی به نام مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین مانند رامیپریل، انالاپریل و لیزینوپریل تجویز می شود.
عوارض جانبی مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین شامل موارد زیر است:
- سرفه خشک مداوم
- سرگیجه
- خستگی یا ضعف
- سردرد
اگر عوارض جانبی این داروها دردسرساز باشد، به جای آن ها دارویی به نام مسدودکننده گیرنده آنژیوتانسین تجویز می شود.
کلسترول بالا
از آنجایی که عوامل بروز بیماری کلیوی مانند فشار خون بالا و کلسترول بالا با بیماری های قلبی عروقی یکسان است، افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی از جمله حمله قلبی و سکته قرار دارند.
در برخی موارد برای کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی داروهایی به نام استاتین از جمله آتورواستاتین و سیمواستاتین تجویز می شود.
دیالیز
در تعداد کمی از افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه، عملکرد کلیه ها در نهایت متوقف می شود. این اتفاق به تدریج رخ می دهد، بنابراین باید زمانی برای برنامه ریزی مرحله بعدی درمان وجود داشته باشد.
یکی از گزینه های کنترل بیماری مزمن کلیه دیالیز است که مواد زائد و مایعات اضافی از خون حذف می شوند.
2 نوع دیالیز وجود دارد که عبارتند از:
- همودیالیز : خون به یک دستگاه خارجی هدایت شده و قبل از بازگشت به بدن فیلتر می شود.
- دیالیز صفاقی : مایع دیالیز به فضایی در داخل شکم پمپاژ شده و مواد زائد هنگام عبور از عروق داخل شکم از خون خارج می شوند.
همودیالیز معمولا 3 بار در هفته در بیمارستان یا منزل و دیالیز صفاقی چند بار در طول روز یا شب در خانه انجام می شود.
اگر پیوند کلیه ممکن نباشد، درمان با دیالیز برای تمام عمر ادامه خواهد داشت. در مورد مزایا و معایب هر نوع دیالیز و کاهش شدید عملکرد کلیه با پزشک صحبت کنید.
پیوند کلیه
پیوند کلیه جایگزین دیالیز در افرادی است که عملکرد کلیه آن ها به شدت کاهش یافته است.
این روش معمولا موثرترین درمان برای بیماری کلیوی پیشرفته است، اما باید تحت یک عمل جراحی بزرگ قرار بگیرید و تا آخر عمر برای جلوگیری از حمله بدن به عضو اهداکننده دارو (سرکوب کننده‌های ایمنی) مصرف کنید.
همچنین می توانید با یک کلیه زندگی کنید، و این بدان معناست که کلیه های اهدایی می توانند از اهداکنندگان زنده یا افرادی که به تازگی فوت کرده اند باشند.
با این حال با کمبود اهداکننده مواجه هستیم و بیمار گاهی باید ماه ها یا سال ها برای پیوند منتظر بماند. به علاوه در طول مدت انتظار به دیالیز نیاز خواهید داشت.
میزان بهبودی در افرادی که پیوند کلیه انجام می دهند بسیار بالاست. حدود 90 درصد از کلیه های پیوندی بعد از 5 سال و بسیاری از آن ها بعد از 10 سال یا بیشتر همچنان به خوبی کار می کنند.
در مصرف داروهای مسکن احتیاط کنید
بیماری کلیوی گاهی در نتیجه مصرف بیش از حد داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند آسپرین و ایبوپروفن یا مصرف بیشتر از مقدار توصیه شده اتفاق میافتد.
اگر لازم است مسکن مصرف کنید، حتما به دستورالعمل های همراه دارو توجه داشته باشید.
ابزار احتساب خطر کلیه
روشی وجود دارد که می توانید از آن برای تعیین میزان خطر ابتلا به بیماری کلیوی متوسط تا شدید تا 5 سال آینده استفاده کنید. تنها لازم است به چند سوال ساده پاسخ دهید.
این روش تنها در صورتی معتبر است که از قبل به بیماری مزمن کلیه مرحله 3b یا پیشرفته تر مبتلا نباشید. اگر درباره این موضوع مطمئن نیستید از پزشک سوال بپرسید.
می توانید در طول مشاوره بعدی با پزشک عمومی یا پرستار از این ابزار استفاده کنید.
در اصطلاح پزشکی، بیماری مزمن کلیه به عنوان آسیب پیشرونده عملکرد کلیه که بیش از 3 ماه ادامه دارد تعریف شده و درجات آسیب کلیه در مراحل مختلف طبقه بندی می شوند. برای تشخیص و درمان نارسایی مزمن کلیه می توانید به کلینیک اورولوژی الهام مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری برای درمان زائده های پوستی، با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینک : 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
